The Paris Psalter: Psalm 118

Verse Indeterminate Saxon

Eadige beoð on wege, þa þe unwemme
on hiora dryhtnes æ deore gangað.
Eadige beoð swylce, þa þe a wyllað
his gewitnesse wise smeagan,

5

and hine mid ealle innancundum
heortan hordcofan helpe biddað.
Ne magon manwyrhtan mægene feran
on his mærne weg, mihtigan drihtnes.
þu þine bebodu bealde hete

10

ealle eorðbuend elne haldan.
Ic þæs la wisce, þæt wegas mine
on ðinum willan weorþan gereahte,
þæt ic þin agen bebod elne healde.
Ne beo ic þonne on ealdre æfre gescynded,

15

gif ic on ealle þine bebodu elne locie.
Ic þe andette, ece dryhten,
mid minre heortan holde geþance
on þan þe ic geleornode and gelæstan mæg,
þæt ic þine domas dædum healde.

20

And ic þine soðfæstnysse swylce mote
on hyge healdan, þæt þu huru me
on ðyssum ealdre ænne ne forlæte.
On hwan mæg se iunga on godne weg
rihtran þe rædran ræd gemittan,

25

þonne he þine wisan word gehealde?
Ic þe mid ealre innancundre
heortan sece; ne þu huru me
fram þinum bebodum feor adrife.
Forðon ic on minre heortan hydde georne,

30

þæt ic þinre spræce sped gehealde,
þy læs ðe ic gefremme fyrene ænige.
þu eart gebletsud, bliþe dryhten;
lær me mid lufan, hu ic læste well
and ic þine soðfæstnysse sweotule cunne.

35

Ic on minum welerum wordum secge
ealles þines muðes meahte domas.
And ic on wege swylce wynnum gange,
þær ic ðine gewitnesse wat ful clæne,
swa ic ealra welena willum bruce.

40

Swa ic on þine soðfæstnysse soðe getreowe,
þæt ic ne weorðe worda þinra
ealra ofergittul awa to feore.
Ic on þinre soðfæstnysse symble meteode,
þæt ic þine wislicu word geheolde.

45

Gild þinum esne gode dæde;
ic on lifdagum lustum healde
þinra worda waru mid wisdome.
Onwreoh þu mine eagan, þæt ic wel mæge
on þinre æ eall sceawian

50

wundur wræclicu, þa þu worhtyst ær.
Ic eom on eorðan earm bigenga;
ne do þu me dyrne þine þa deoran bebodu.
þæt sawul min symble wilnað,
þæt ic þin soðfæst word gesund mote

55

on ealle tid elne healdan.
þu oferhydige ealle þreadest,
þa þu awyrgde wistest gearuwe
and þine bebodu efnan noldan.
Afyr þu fram me facen and edwit,

60

oððe ic oferhydige awiht wylle;
forðan ic þine gewitnesse wylle secan.
Ac nu ealdormenn ealle ætgædere
sæton on seldum, swyþe spræcon,
and wið me wraðum wordum scirdan;

65

hwæþere þin esne elnes teolode,
þæt he þine soðe word snotur beeode.
Me wæs þin gewitnys wyrð and getreowe,
and ic hi on mode metegie georne
and me to frofre wat, þæt ic forð heonun

70

his soðfæstnysse sece georne.
ætfealh min sawul flore geneahhige;
do me æfter þinum wordum wel gecwician.
Ic þe wegas mine wise secge,
and þu me gehyrdest holde mode;

75

lær me on life, hu ic lengest mæge
þine soðfæstnysse selest gehealdan.
þu me soðfæstnysse weg swylce getacna,
þæt ic on þinum wundrum me wel begange.
Min sawl aslep, þa me sorh begeat

80

for langunga; læt me nu þa
on þinum wordum weorðan trumne.
Afyr fram me unryhte wegas,
and me on þinre æ geweorþ ealles milde.
Ic me wise geceas wegas soðfæste;

85

ne weorðe ic þinra doma gedweled æfre.
Swa ic fæste ætfealh, þæt ic forð heonun
þine gewitnysse wel geheolde;
ne wylt þu me on ealdre æfre gescyndan.
Nu ic on wisne weg worda þinra

90

reðne rinne, and þu rice nu
mine heortan geheald on hyge brade.
æ þu me sete, ece dryhten,
þæt ic on soðfæste wegas symble gange
and ic þa secan symble mote.

95

Syle me andgit eac, þæt ic æ þine
smeage mid soðe, swylce healde
on ealre minre heortan holde mode.
Gelæd me on stige, þær ic stæpe mine
on þinum bebodum bryce hæbbe,

100

forðan ic hy mid soðe symble wolde.
Ahyld mine heortan, þæt ic halige nu
on þine gewitnysse wise gecyrre;
nalæs me gitsung forniman mote.
Gewend þu mine eagan, þy læs ic weorc idel

105

gese þurh synne, ac me on soðne weg
þinne þone leofan læde cwiculice.
Sete ðinum esne oðer swylce,
þæt he þine spræce sped leornige
and þa on ege þinum ealle healde.

110

þu me scealt edwitt min of awyrpan,
þæt me to incan ahwær gangeð;
forþon ic eom on þinum domum gedefe glæd.
Efne ic þine bebodu bealde wolde
wis wylle gegan; wene ic swylce,

115

þæt þu me on rihtes ræd gecwycige.
And me ofer cume, ece dryhten,
þæt milde mod, mære hælu
æfter þinre spræce spowendlice.
And ic andwyrde þam þe me edwitstafas

120

wordum wrað cweþað, þæt ic gewene on ðe
and on þinum wordum wære hæbbe.
Ne afyr þu me æfre fæle spræce,
þa ic me on muðe mægene hæbbe,
and ic soðfæst word on sylfan healde,

125

þæt ic on ðinra doma dæde getreowige.
And ic æ þine efne and healde,
and to worulde on ðære wunian mote
and on ecnysse efnan and healdan.
And ic on bealde brædu gange,

130

forðan ic þine gewitnysse wel getrymede.
And ic þæt fore cyningum cyðan mote,
þær hig eagum on locian,
hu me þin gewitnyss ys weorð and getreowe,
and on ðam ne beon æfre gescynded.

135

And ic on þinum bebodum bealde mote
gemetegian swyþe mærne ræd,
forþan ic hi on lufan minre lange hæfde.
And ic mine handa hof gelome,
þær ic þine bebodu bryce lufade,

140

þa ic mid ðysse þeode þearle begange,
and on ðine soðcwydas symble ic getreowige.
Gemun nu, dryhten, þines wordes,
on þam þu me þinum þeowe hyht gesealdest.
þas ic me on frofre fæste hæbbe

145

on minum eaðmedum ungemete swyðe,
forðon me þin spræc spedum cwycade.
Oftust ofermodige unriht fremmað,
oþþæt hi on eorðan ealle forweorðað;
ic þinre æ a folgode.

150

Ic wæs gemyndig mærra doma
þinra geþancol, ðeoden dryhten,
þæt ic on worulde æt ðe wurde afrefred.
Me wearð gemolten mod on hreðre
for fyrenfulra facendædum,

155

þa hi æ þine anforleton.
Ac me to sange symble hæfde,
hu ic þine soðfæstnysse selest heolde,
þær ic on elelande ahte stowe.
Nede ic þæt gemunde nihta gehwylcre,

160

þæt ic naman þinne nemde, dryhten,
and ic æ þine elne heolde.
þas me andweardum ealle gewurdan,
forþon ic þine soðfæstnysse sohte georne.
Me ys on dæle, dryhten user,

165

cwide cynlice, þæt ic cwic wylle
þine æ healdan elne mycle.
Ic bidde þinre ansyne ungemete georne
mid ealre gehygde heortan minre,
þæt þu me on mode milde weorðe

170

æfter þinre spræce spowendlice.
Swa ic wegas þine wise þence
to ferenne fotum minum,
þæt ic on þinre gewitnysse wel gefere.
Gearo ic eom symble, nalæs grames modes,

175

þæt ic betst cunne þine bebodu healdan.
Me fyrenfulra fæcne rapas
ungemet geneahhie oft beclyptan;
næs ic ofergittul, þæt ic æ þine
mid hygecræfte heolde and læste.

180

Ic æt midre niht mæla gehwylce
ricene arise, and hraðe gange
þær ic ðe andette eall ætgædere,
secge þine domas dædum rihte.
Ic eom dælneomend þe heom ondrædað þe,

185

and þine halige bebodu healdað georne.
þeos eorðe is eall gefylled
þinre mildheortnesse, mihtig drihten;
þine soðfæstnesse þu me swylce lær.
þu ymb þinne esne æghwær dydest

190

wel weorðlice; wene ic, drihten,
þæt þu þin word wylle wis gehealdan.
þu me þeodscipe lær þinne tilne
and wisdomes word to genihte,
forðon ic þin bebod þriste gelyfde.

195

ærþon ic gehened hean gewurde,
ic agylte ungemetum swiðe;
hwæðere ic þine spræce geheold sped on mode.
God þu eart, drihten, and me god swylce
on þinum tile gelær, þæt ic teala cunne

200

þin soðfæst weorc symble healdan.
Ys nu mænigfeald ofer me man and unriht
oferhydigra; ic nu mid ealre
minre heortan hige hycge swiðe,
þæt ic þin bebod beorht atredde.

205

Ys heora heorte nu her anlicast
swa meoluc wese mægene gerunnen;
ic æ þine ungemete georne
on modsefan minum healde.
Selre me wæs and seftre, þæt þu sylfa me

210

heane gehnægdest, and ic hraðe syþþan
þin soðfæst weorc wel leornade.
Me is micle betere, þæt ic bebodu healde,
ðines muðes gemet, þonne mon me geofe
geara ðusende goldes and seolfres.

215

Handa me ðine holde geworhton
and gehiwedan mid higecræfte;
syle me nu andgyt, þæt ic eall mæge
þine bliðe bebodu beorhte leornian.
þa ðe on feore forhtigað, þa me on fægere geseoð

220

and blissiað, bu geðenceað,
þæt ic þinum wordum wel getreowde.
Ic þæt, dryhten, ongeat, domas þine
reðe rihtwise, and ðu ricene me
on ðinre soðfæstnesse dydest samed eadmedne.

225

Wese þin milde mod mihtum geswiðed,
and me to frofre fæste gestande,
swa ðu on þinre spræce sped gehete
þinum agenum esne æt þearfe.
Cumen me ðine miltsa mihtum geswyþede,

230

and ic lange on þam lifian mote;
forðon me is metegung on modsefan,
hu ic æ þine efnast healde.
Beon þa oferhydegan ealle gescende,
þe me unrihte ahwær gretan;

235

ic þine bebodu bealde gegange.
Gehweorfen to me, þa þe hyldu to ðe
egsan ahtan, and ealle þa
ðe þine gewitnesse wise cuðan.
Wese heorte min on hige clæne

240

and ic on þin soðfæst word symble getreowige,
þæt ic on ealdre ne wese æfre gescended.
Min saul gewearð swancur on mode,
þær ic on þinre hælu hogode and sohte,
hu ic on þinum wordum wel getrywade.

245

Eagan me swylce eac teoredon,
þær on þinre spræce spede eodan;
cwædon cynlice: "Hwa cwicenne me
on ðysum ealdre eft frefrade?"
Ic eom nu geworden werum anlicast,

250

swa þu on hrime setest hlance cylle;
ne eom ic ofergyttol, þæt ic ealle nu
þine soðfæste weorc smicere healde.
Hwæt synt þinum esne ealra dagena,
þe þu mine ehtend for me ealle gedeme?

255

Me manwyrhtan manige on spellum
sægdon soðlice; na ic hit swa oncneow,
swa hit þin æ hafað, ece dryhten.
Wærun þine ealle gebann æðele and soðfæst;
min ehtan oft unrihtwyrhtan;

260

gefultuma me fægere, drihten.
Hio me lytle læs laþe woldan
ðisses eorðweges ende gescrifan;
ic þin gebod þa ne wolde
on þysum ealdre anforlætan.

265

æfter ðinre þære myclan mildheortnesse
weorð me, mihtig god, milde and bliðe;
and ic gewitnesse wel gehealde
muþes þines, þe þu men lærdest.
On ecnesse awa, drihten,

270

þin word wunað weorð on heofenum.
And on worulda woruld wunað ece forð
þin soðfæstnes swylce, dryhten.
ðu þas eorðan ealle worhtest,
swa heo nu to worulde wunian ðenceað;

275

þurh þinra dæda sped dagas her gewuniað,
forðon ðu ealles anweald hafast.
þær me þin æ an ne hulpe,
ðe ic on mode minum hæfde,
þonne ic wende on woruldlife,

280

þæt ic on minum eadmedum eall forwurde.
Ne mæg ic þæs æfre forgytan on ecnesse,
nymðe ic soð word symble gehealde;
forþon ic cuðlice on ðæm her nu cwicu lifige.
Ic eom þin hold scealc; do ðu halne me,

285

forðon ic þin soð weorc sece geneahhe.
Me fyrenfulle fæcne seceað,
wyllað me laðe lifes asecean;
ic ðine gewitnesse wat and sohte.
Ic soð geseah and swylce wat,

290

ealre þysse worulde wurðeð ende;
brad is þin gebann and beorht swyðe.
Hu ic æ þine, ece drihten,
lustum lufode; ic þæt lange dyde,
þæt ic þa on mode metegade georne.

295

þu me snoterne gedydest swylce ofer mine
feondas on foldan fæcne ealle;
forðon ic beorhtlice þine bebodu læste.
Ofer ealle þa þe me ær lærdon,
ic þæs hæfde andgyt æghwær gleawast,

300

þæt ic þine gewitnesse wise sohte.
Ic þæt ofer yldran oncneow and þæt a geheold,
þæt ic þine bebodu bliðe geheolde.
Ic minum fotum fæcne siðas
þa wraþan wegas werede georne,

305

þæt ic þine word mihte wel gehealdan.
Na ic fram þinum domum dædum swicade,
forðon þu me æbebod ærest settest.
Me is on gomum god and swete
þin agen word, ece drihten;

310

hit is halwende, hunige mycle
and beobreade betere and swetre.
On bebodum ðinum ic me betst oncneow,
þæt ic unrihte wegas ealle ofeode,
forðon þu me æ þine ær gesettest.

315

þæt is fæle blacern fotum minum,
þæt ic þin word, drihten, wel gehealde,
and þæt ys þæt strange leoht stige minre.
Ic aðas swor and eac hycge,
þæt ic soðne dom symble healde.

320

And ic eadmedu ungemetum georne
efnan þence; forgif me, ece god,
þæt ic æfter ðinum wordum weorðe bliðe.
Mines muðes me modes willa
on heahsælum hraðe gebringe,

325

and me þine domas alær, drihten, swylce.
Is sawl min symble on ðinum
holdum handum, ne ic þine þa halgan æ
on ðysum ealdre forgitan æfre þence.
Me firenfulle fæcne gyrene

330

awriþan wraðe, and ne wolde ic
fram þinum bebodum feor geswican.
Ic me eowde begeat, æðele hæbbe
þine gewitnesse wel getreowe
on ecnesse awa to feore;

335

þæt byð heahbliss heortan minre.
Ahylde ic mine heortan holde mode,
þæt ic þin soðfæst weorc symble worhte;
forðon ic ðæs ece edlean hæbbe.
And ic synfulle symble feode,

340

and ic æ þine elne lufade.
þu me fultumian scealt, fæle gestandan
and andfenga æghwær æt ðearfe,
and ic on þin word wel getreowe.
Gewitað fram me, þe awyrgede synt,

345

þenden ic godes bebodu georne smeage.
Onfoh me freondlice, fæle drihten,
æfter þam þe þu sylfa sægdest and cwæde,
þæt ic sceolde lifigan lange ðrage;
ne gescend me on siðe, nu ic þin swa onbad.

350

Gefultuma me fæste; ðonne beo ic fægere hal,
and ic þine soðfæstnysse symble þence.
Ealle ðu forhogodest, ða ðe unrihtes
wæran wyrhtan; wat ic gearewe,
þæt heo on unriht ealle þohtan.

355

Ic oferhylmend ealle getealde,
þa on eorðan her yfele wæron,
forðon ic þine gewitnesse wyrðe lufade.
Gefæstna þinne egsan flæsce minum,
þæt ic me ondræde domas ðine.

360

Ic soðne dom symble worhte;
ne syle þu me ehtendum æfre minum.
Onfoh þu þinum esne fægere mid gode,
þæt me oferhydige æfre ne motan
hearmcwyddian; hyldo ne gymað.

365

Hwæt, me eagan mine atule gewurdan,
þær ic on ðinre hælo hyldo sohte
and on þinre spræce sped soðfæste.
Do þinum agenum esne swylce
mycel milde mod, and me mægene eac

370

þin soðfæst word sylfa lære.
Ic eom esne þin; syle andgit, þæt ic
þine gewitnesse wel leornige.
þis is wynne tid, þæt man eac wel do,
drihten ure; ne læt ðu dole æfre

375

þin æbebod ahwær toweorpan.
Forðon ic þin bebod beorhte lufode,
ða me georne synd golde deorran,
topazion þæra teala gimma.
Forðon ic eall þin bebod elne healde,

380

and ic unrihte wegas ealle feoge.
Wundorlic is ðin gewitnes, wealdend dryhten;
forðon heo min sawl smeað and seceð georne.
Worda me þinra wise onleohteð,
beorhtnesse blæcern, and þu bealde sylest

385

andgit eallum eorðbuendum.
Muð ic ontynde minne wide,
þæt me min oroð ut afæmde,
þær ic ðin bebod efnede mid willan.
Beseoh þu on me, and me syððan hraðe

390

mære gemiltsa, swa ðu manegum dydest,
þe naman þinne nyde lufedon.
Gerece ðu me swylce, þæt ic on rihtne weg
æfter þinre spræce spedum gange,
þy læs min ænig unriht ahwær wealde.

395

Ahrede me hearmcwidum heanra manna,
þæt ic ðine bebodu bealde healde.
Do þine ansyne esne þinum
leohte and leofe; lær me syþþan,
hu ic ðin soðfæst word selest gehealde.

400

Eagan mine gesawon, hu yða gelaac,
wid gang wætera, wundrum gangeð;
swa ðam ilcum byð, þe ær nellað
þinre æ bebod elne healdan.
Drihten is soðfæst; synd his domas eac

405

reðe mid ræde rihte gecyðde.
Hwæt, ðu soðfæst weorc symble hete
on þinre gewitnesse wel gehealdan;
ealles forgeaton, þa me grame wæron,
worda þinra and me wa dydan.

410

Me heard ehtnes huses þines
on bearme me gebrohte oft,
ða þin word noldan wel gehealdan,
þa me feondas ær fæste wæron.
Is þin agen spræc innan fyren,

415

sylf swiþe hat, and symble ða
þin esne her ealle lufade.
Ic wæs on geoguðe, grame me forhogedon;
næs ic ofergittol æfre hwæðere,
þæt ic þin soð weorc symble heolde.

420

Is þin soðfæstnes symble, drihten,
seo soðfæste, and seo symble bið
on ecnesse awa to feore;
is þin swylce æðelnes and æ soðfæst.
Me costunga cnysdan geneahhe,

425

and nearonessa naman gelome;
ac ic þine bebodu efnde and læste,
eac on minum mode hi metegade georne.
Ys me þin gewitnes weorðast and rihtast,
and ða me on ece andgyt hæbbe;

430

syle me ða to soðe, and ic syþþan lifige.
Ic mid ealle ongann inngehygde
heortan minre hige to drihtne
ceare cleopian; he me cynlice
hraðe gehyrde, hyldo cuðe,

435

þæt ic his soðfæstnesse sohte geneahhe.
Ic cleopode to ðe; do me cuðlice
halne, heahcyning, heofona wealdend,
hælende Crist; ic þæt hicge nu,
þæt ic ðine bebodu bliðe gehealde.

440

And ic ðe on ripe forecom, and hraðe swylce
ceare cleopode; þu me cynlice
wel onfencge, wistest gearwe,
þæt ic on ðinum wordum wel getruwade.
þe eagan mine eac forecoman;

445

on ærmergen ic elne ongann
þine spræce spyrian georne.
Gehyr mine stefne, halig drihten,
æfter ðinre þære myclan mildheortnesse,
and æfter þinum domum do me halne.

450

Me syndon eahtend ungemete neah aa
and ða synfullan; syndan ealle hi
fram æ þinre unneah gewiten.
Wes me swiðe neah, wuldres drihten;
synt ealle þine wegas wise and cuðe.

455

Ic gewitnesse wise þine
ongeat gleawlice, þæt þu geara hi
on ecnesse ær staþelodest.
Ac min eaðmedu geseoh eall ful georne,
genere niode, nu me ned belæg;

460

forþon ic wolde æ þine elne healdan.
Dem minne dom and me deore alys;
for þinre spræce, do me spedlice
and cuðlice cwicne nu ða.
Wærun fyrenfulle feor fælre hælu;

465

forðon hi þine soðfæstnesse secean noldan.
Miltsa synt þine, mihtig drihten;
æfter þinum domum do me cwicne.
Ic manige geseah, þe min ehton;
nolde ic cwic æfre swa þeah hwæðere

470

þine gewitnesse wræste forlætan.
Ic manige geseah men þa þe noldan
heora friðowære fæste healdan,
and ic þand wið þan þe hi teala noldan
þinre spræce sped gehealdan.

475

Swylce ic sylf geseah, þæt ic þin soð bebod
lustum lufige, leofa drihten;
on þinre mildheortnesse me scealt acwician.
þæt is weorðlic fruma worda þinra,
þæt þær byð soð symble meted,

480

and on ecnesse awa to feore
ealle þine domas synt dædum geseðde.
Min earwunga ehtan ongunnon
ealdurmanna gehwylc ungemete swiðe;
wearð me heorte forht, þær ic þin halig word

485

on þinum egesan ærest æðelu tredde.
Ic blissige bealde mode
ofer ðinre spræce spede þa myclan,
swa se bið bliðe, se þe beorna reaf
manige meteð, þær hit mannum losað.

490

And ic unrihta gehwylc elne feode
and onhyscte æghwær georne;
wolde ic æ þine elne lufian.
Swa ic þe seofon siþum symble wolde
leofum lustlice lofsang cweðan

495

daga æghwylce, forþon ic þine domas wat
on soð fæste smicere gefylde.
þam bið sib mycel þe him þenceð,
þæt hi naman þinne neode lufien;
ne bið him æswic on þon æfre to feore.

500

Ic þinre hælu bad, halig drihten,
and þine bebodu bealde lufode.
Hafað sawl min soð gehealden
þinre gewitnesse worda æghwylc,
and ic þa lustum lufade swiðe.

505

Heold ic þine bebodu holde mode
and þine gewitnesse wordum trymede;
forðon ealle mine wegas wise syndan
on þinre gesihðe soðe, drihten.
Nu genealæceð neode minum

510

gebedum bealde, þæt ic bidde nu
on þinre gesihðe symble, drihten;
æfter þinre spræce syle me spedlice,
þæt þu me generige niða gehwylces.
Ingange min ben, ece drihten,

515

on þinre gesihðe symble æt þearfe;
æfter þinre spræce do spedlice,
ðæt ðu me generige niða gehwylces.
Nu mine weleras ðe wordum belcettað
ymnas elne, gif þu me ærest wylt

520

þine soðfæstnesse sylfa læran.
Hwæt, tunge min teala foresægde,
hu þinre spræce spede eodan;
wærun eall þin bebodu æghwær rihtwis.
Syn me þine handa on hælu nu,

525

and þæt domlice gedon weorðe;
forðon ic þine bebodu geceas bealde æt þearfe.
Ic þinre hælu her wilnade,
drihten ælmihtig; do me symble,
þæt ic æ þine elne metige.

530

Leofað sawl min and þe lustum hereð,
and me þine domas dædum fultumiað.
Ic gedwelede swa þæt dysige scep,
þætte forweorðan wolde huru;
la, sece þinne esne elne, drihten;

535

forðon ic þinra beboda ne forgeat beorhtra æfre.