Beowulf
Verse Indeterminate Saxon
-
Hwæt! We Gardena
in geardagum,
þeodcyninga,
þrym gefrunon,
hu ða æþelingas
ellen fremedon.
Oft Scyld Scefing
sceaþena þreatum,
- 5
-
monegum mægþum,
meodosetla ofteah,
egsode eorlas.
Syððan ærest wearð
feasceaft funden,
he þæs frofre gebad,
weox under wolcnum,
weorðmyndum þah,
oðþæt him æghwylc
þara ymbsittendra
- 10
-
ofer hronrade
hyran scolde,
gomban gyldan.
þæt wæs god cyning!
ðæm eafera wæs
æfter cenned,
geong in geardum,
þone god sende
folce to frofre;
fyrenðearfe ongeat
- 15
-
þe hie ær drugon
aldorlease
lange hwile.
Him þæs liffrea,
wuldres wealdend,
woroldare forgeaf;
Beowulf wæs breme
(blæd wide sprang),
Scyldes eafera
Scedelandum in.
- 20
-
Swa sceal geong guma
gode gewyrcean,
fromum feohgiftum
on fæder bearme,
þæt hine on ylde
eft gewunigen
wilgesiþas,
þonne wig cume,
leode gelæsten;
lofdædum sceal
- 25
-
in mægþa gehwære
man geþeon.
Him ða Scyld gewat
to gescæphwile
felahror feran
on frean wære.
Hi hyne þa ætbæron
to brimes faroðe,
swæse gesiþas,
swa he selfa bæd,
- 30
-
þenden wordum weold
wine Scyldinga;
leof landfruma
lange ahte.
þær æt hyðe stod
hringedstefna,
isig ond utfus,
æþelinges fær.
Aledon þa
leofne þeoden,
- 35
-
beaga bryttan,
on bearm scipes,
mærne be mæste.
þær wæs madma fela
of feorwegum,
frætwa, gelæded;
ne hyrde ic cymlicor
ceol gegyrwan
hildewæpnum
ond heaðowædum,
- 40
-
billum ond byrnum;
him on bearme læg
madma mænigo,
þa him mid scoldon
on flodes æht
feor gewitan.
Nalæs hi hine læssan
lacum teodan,
þeodgestreonum,
þon þa dydon
- 45
-
þe hine æt frumsceafte
forð onsendon
ænne ofer yðe
umborwesende.
þa gyt hie him asetton
segen geldenne
heah ofer heafod,
leton holm beran,
geafon on garsecg;
him wæs geomor sefa,
- 50
-
murnende mod.
Men ne cunnon
secgan to soðe,
selerædende,
hæleð under heofenum,
hwa þæm hlæste onfeng.
ða wæs on burgum
Beowulf Scyldinga,
leof leodcyning,
longe þrage
- 55
-
folcum gefræge
(fæder ellor hwearf,
aldor of earde),
oþþæt him eft onwoc
heah Healfdene;
heold þenden lifde,
gamol ond guðreouw,
glæde Scyldingas.
ðæm feower bearn
forð gerimed
- 60
-
in worold wocun,
weoroda ræswan,
Heorogar ond Hroðgar
ond Halga til;
hyrde ic þæt
wæs Onelan cwen,
Heaðoscilfingas
healsgebedda.
þa wæs Hroðgare
heresped gyfen,
- 65
-
wiges weorðmynd,
þæt him his winemagas
georne hyrdon,
oðð þæt seo geogoð geweox,
magodriht micel.
Him on mod bearn
þæt healreced
hatan wolde,
medoærn micel,
men gewyrcean
- 70
-
þonne yldo bearn
æfre gefrunon,
ond þær on innan
eall gedælan
geongum ond ealdum,
swylc him god sealde,
buton folcscare
ond feorum gumena.
ða ic wide gefrægn
weorc gebannan
- 75
-
manigre mægþe
geond þisne middangeard,
folcstede frætwan.
Him on fyrste gelomp,
ædre mid yldum,
þæt hit wearð ealgearo,
healærna mæst;
scop him Heort naman
se þe his wordes geweald
wide hæfde.
- 80
-
He beot ne aleh,
beagas dælde,
sinc æt symle.
Sele hlifade,
heah ond horngeap,
heaðowylma bad,
laðan liges;
ne wæs hit lenge þa gen
þæt se ecghete
aþumsweorum
- 85
-
æfter wælniðe
wæcnan scolde.
ða se ellengæst
earfoðlice
þrage geþolode,
se þe in þystrum bad,
þæt he dogora gehwam
dream gehyrde
hludne in healle;
þær wæs hearpan sweg,
- 90
-
swutol sang scopes.
Sægde se þe cuþe
frumsceaft fira
feorran reccan,
cwæð þæt se ælmihtiga
eorðan worhte,
wlitebeorhtne wang,
swa wæter bebugeð,
gesette sigehreþig
sunnan ond monan
- 95
-
leoman to leohte
landbuendum
ond gefrætwade
foldan sceatas
leomum ond leafum,
lif eac gesceop
cynna gehwylcum
þara ðe cwice hwyrfaþ.
Swa ða drihtguman
dreamum lifdon
- 100
-
eadiglice,
oððæt an ongan
fyrene fremman
feond on helle.
Wæs se grimma gæst
Grendel haten,
mære mearcstapa,
se þe moras heold,
fen ond fæsten;
fifelcynnes eard
- 105
-
wonsæli wer
weardode hwile,
siþðan him scyppend
forscrifen hæfde
in Caines cynne.
þone cwealm gewræc
ece drihten,
þæs þe he Abel slog;
ne gefeah he þære fæhðe,
ac he hine feor forwræc,
- 110
-
metod for þy mane,
mancynne fram.
þanon untydras
ealle onwocon,
eotenas ond ylfe
ond orcneas,
swylce gigantas,
þa wið gode wunnon
lange þrage;
he him ðæs lean forgeald.
- 115
-
Gewat ða neosian,
syþðan niht becom,
hean huses,
hu hit Hringdene
æfter beorþege
gebun hæfdon.
Fand þa ðær inne
æþelinga gedriht
swefan æfter symble;
sorge ne cuðon,
- 120
-
wonsceaft wera.
Wiht unhælo,
grim ond grædig,
gearo sona wæs,
reoc ond reþe,
ond on ræste genam
þritig þegna,
þanon eft gewat
huðe hremig
to ham faran,
- 125
-
mid þære wælfylle
wica neosan.
ða wæs on uhtan
mid ærdæge
Grendles guðcræft
gumum undyrne;
þa wæs æfter wiste
wop up ahafen,
micel morgensweg.
Mære þeoden,
- 130
-
æþeling ærgod,
unbliðe sæt,
þolode ðryðswyð,
þegnsorge dreah,
syðþan hie þæs laðan
last sceawedon,
wergan gastes;
wæs þæt gewin to strang,
lað ond longsum.
Næs hit lengra fyrst,
- 135
-
ac ymb ane niht
eft gefremede
morðbeala mare
ond no mearn fore,
fæhðe ond fyrene;
wæs to fæst on þam.
þa wæs eaðfynde
þe him elles hwær
gerumlicor
ræste sohte,
- 140
-
bed æfter burum,
ða him gebeacnod wæs,
gesægd soðlice
sweotolan tacne
healðegnes hete;
heold hyne syðþan
fyr ond fæstor
se þæm feonde ætwand.
Swa rixode
ond wið rihte wan,
- 145
-
ana wið eallum,
oðþæt idel stod
husa selest.
Wæs seo hwil micel;
XII wintra tid
torn geþolode
wine Scyldinga,
weana gehwelcne,
sidra sorga.
Forðam secgum wearð,
- 150
-
ylda bearnum,
undyrne cuð,
gyddum geomore,
þætte Grendel wan
hwile wið Hroþgar,
heteniðas wæg,
fyrene ond fæhðe
fela missera,
singale sæce,
sibbe ne wolde
- 155
-
wið manna hwone
mægenes Deniga,
feorhbealo feorran,
fea þingian,
ne þær nænig witena
wenan þorfte
beorhtre bote
to banan folmum,
ac se æglæca
ehtende wæs,
- 160
-
deorc deaþscua,
duguþe ond geogoþe,
seomade ond syrede,
sinnihte heold
mistige moras;
men ne cunnon
hwyder helrunan
hwyrftum scriþað.
Swa fela fyrena
feond mancynnes,
- 165
-
atol angengea,
oft gefremede,
heardra hynða.
Heorot eardode,
sincfage sel
sweartum nihtum;
no he þone gifstol
gretan moste,
maþðum for metode,
ne his myne wisse.
- 170
-
þæt wæs wræc micel
wine Scyldinga,
modes brecða.
Monig oft gesæt
rice to rune;
ræd eahtedon
hwæt swiðferhðum
selest wære
wið færgryrum
to gefremmanne.
- 175
-
Hwilum hie geheton
æt hærgtrafum
wigweorþunga,
wordum bædon
þæt him gastbona
geoce gefremede
wið þeodþreaum.
Swylc wæs þeaw hyra,
hæþenra hyht;
helle gemundon
- 180
-
in modsefan,
metod hie ne cuþon,
dæda demend,
ne wiston hie drihten god,
ne hie huru heofena helm
herian ne cuþon,
wuldres waldend.
Wa bið þæm ðe sceal
þurh sliðne nið
sawle bescufan
- 185
-
in fyres fæþm,
frofre ne wenan,
wihte gewendan;
wel bið þæm þe mot
æfter deaðdæge
drihten secean
ond to fæder fæþmum
freoðo wilnian.
Swa ða mælceare
maga Healfdenes
- 190
-
singala seað,
ne mihte snotor hæleð
wean onwendan;
wæs þæt gewin to swyð,
laþ ond longsum,
þe on ða leode becom,
nydwracu niþgrim,
nihtbealwa mæst.
þæt fram ham gefrægn
Higelaces þegn,
- 195
-
god mid Geatum,
Grendles dæda;
se wæs moncynnes
mægenes strengest
on þæm dæge
þysses lifes,
æþele ond eacen.
Het him yðlidan
godne gegyrwan,
cwæð, he guðcyning
- 200
-
ofer swanrade
secean wolde,
mærne þeoden,
þa him wæs manna þearf.
ðone siðfæt him
snotere ceorlas
lythwon logon,
þeah he him leof wære;
hwetton higerofne,
hæl sceawedon.
- 205
-
Hæfde se goda
Geata leoda
cempan gecorone
þara þe he cenoste
findan mihte;
XVna sum
sundwudu sohte;
secg wisade,
lagucræftig mon,
landgemyrcu.
- 210
-
Fyrst forð gewat.
Flota wæs on yðum,
bat under beorge.
Beornas gearwe
on stefn stigon;
streamas wundon,
sund wið sande;
secgas bæron
on bearm nacan
beorhte frætwe,
- 215
-
guðsearo geatolic;
guman ut scufon,
weras on wilsið,
wudu bundenne.
Gewat þa ofer wægholm,
winde gefysed,
flota famiheals
fugle gelicost,
oðþæt ymb antid
oþres dogores
- 220
-
wundenstefna
gewaden hæfde
þæt ða liðende
land gesawon,
brimclifu blican,
beorgas steape,
side sænæssas;
þa wæs sund liden,
eoletes æt ende.
þanon up hraðe
- 225
-
Wedera leode
on wang stigon,
sæwudu sældon
(syrcan hrysedon,
guðgewædo),
gode þancedon
þæs þe him yþlade
eaðe wurdon.
þa of wealle geseah
weard Scildinga,
- 230
-
se þe holmclifu
healdan scolde,
beran ofer bolcan
beorhte randas,
fyrdsearu fuslicu;
hine fyrwyt bræc
modgehygdum,
hwæt þa men wæron.
Gewat him þa to waroðe
wicge ridan
- 235
-
þegn Hroðgares,
þrymmum cwehte
mægenwudu mundum,
meþelwordum frægn:
"Hwæt syndon ge
searohæbbendra,
byrnum werede,
þe þus brontne ceol
ofer lagustræte
lædan cwomon,
- 240
-
hider ofer holmas?
...le wæs
endesæta,
ægwearde heold,
þe on land Dena
laðra nænig
mid scipherge
sceðþan ne meahte.
No her cuðlicor
cuman ongunnon
- 245
-
lindhæbbende;
ne ge leafnesword
guðfremmendra
gearwe ne wisson,
maga gemedu.
Næfre ic maran geseah
eorla ofer eorþan
ðonne is eower sum,
secg on searwum;
nis þæt seldguma,
- 250
-
wæpnum geweorðad,
næfne him his wlite leoge,
ænlic ansyn.
Nu ic eower sceal
frumcyn witan,
ær ge fyr heonan,
leassceaweras,
on land Dena
furþur feran.
Nu ge feorbuend,
- 255
-
mereliðende,
minne gehyrað
anfealdne geþoht:
Ofost is selest
to gecyðanne
hwanan eowre cyme syndon."
Him se yldesta
ondswarode,
werodes wisa,
wordhord onleac:
- 260
-
"We synt gumcynnes
Geata leode
ond Higelaces
heorðgeneatas.
Wæs min fæder
folcum gecyþed,
æþele ordfruma,
Ecgþeow haten.
Gebad wintra worn,
ær he on weg hwurfe,
- 265
-
gamol of geardum;
hine gearwe geman
witena welhwylc
wide geond eorþan.
We þurh holdne hige
hlaford þinne,
sunu Healfdenes,
secean cwomon,
leodgebyrgean;
wes þu us larena god.
- 270
-
Habbað we to þæm mæran
micel ærende,
Deniga frean,
ne sceal þær dyrne sum
wesan, þæs ic wene.
þu wast (gif hit is
swa we soþlice
secgan hyrdon)
þæt mid Scyldingum
sceaðona ic nat hwylc,
- 275
-
deogol dædhata,
deorcum nihtum
eaweð þurh egsan
uncuðne nið,
hynðu ond hrafyl.
Ic þæs Hroðgar mæg
þurh rumne sefan
ræd gelæran,
hu he frod ond god
feond oferswyðeþ,
- 280
-
gyf him edwendan
æfre scolde
bealuwa bisigu,
bot eft cuman,
ond þa cearwylmas
colran wurðaþ;
oððe a syþðan
earfoðþrage,
þreanyd þolað,
þenden þær wunað
- 285
-
on heahstede
husa selest."
Weard maþelode,
ðær on wicge sæt,
ombeht unforht:
"æghwæþres sceal
scearp scyldwiga
gescad witan,
worda ond worca,
se þe wel þenceð.
- 290
-
Ic þæt gehyre,
þæt þis is hold weorod
frean Scyldinga.
Gewitaþ forð beran
wæpen ond gewædu;
ic eow wisige.
Swylce ic maguþegnas
mine hate
wið feonda gehwone
flotan eowerne,
- 295
-
niwtyrwydne
nacan on sande
arum healdan,
oþðæt eft byreð
ofer lagustreamas
leofne mannan
wudu wundenhals
to Wedermearce,
godfremmendra
swylcum gifeþe bið
- 300
-
þæt þone hilderæs
hal gedigeð."
Gewiton him þa feran.
Flota stille bad,
seomode on sale
sidfæþmed scip,
on ancre fæst.
Eoforlic scionon
ofer hleorberan
gehroden golde,
- 305
-
fah ond fyrheard;
ferhwearde heold
guþmod grimmon.
Guman onetton,
sigon ætsomne,
oþþæt hy sæl timbred,
geatolic ond goldfah,
ongyton mihton;
þæt wæs foremærost
foldbuendum
- 310
-
receda under roderum,
on þæm se rica bad;
lixte se leoma
ofer landa fela.
Him þa hildedeor
hof modigra
torht getæhte,
þæt hie him to mihton
gegnum gangan;
guðbeorna sum
- 315
-
wicg gewende,
word æfter cwæð:
"Mæl is me to feran;
fæder alwalda
mid arstafum
eowic gehealde
siða gesunde.
Ic to sæ wille
wið wrað werod
wearde healdan."
- 320
-
Stræt wæs stanfah,
stig wisode
gumum ætgædere.
Guðbyrne scan
heard hondlocen,
hringiren scir
song in searwum,
þa hie to sele furðum
in hyra gryregeatwum
gangan cwomon.
- 325
-
Setton sæmeþe
side scyldas,
rondas regnhearde,
wið þæs recedes weal,
bugon þa to bence.
Byrnan hringdon,
guðsearo gumena;
garas stodon,
sæmanna searo,
samod ætgædere,
- 330
-
æscholt ufan græg;
wæs se irenþreat
wæpnum gewurþad.
þa ðær wlonc hæleð
oretmecgas
æfter æþelum frægn:
"Hwanon ferigeað ge
fætte scyldas,
græge syrcan
ond grimhelmas,
- 335
-
heresceafta heap?
Ic eom Hroðgares
ar ond ombiht.
Ne seah ic elþeodige
þus manige men
modiglicran.
Wen ic þæt ge for wlenco,
nalles for wræcsiðum,
ac for higeþrymmum
Hroðgar sohton."
- 340
-
Him þa ellenrof
andswarode,
wlanc Wedera leod,
word æfter spræc,
heard under helme:
"We synt Higelaces
beodgeneatas;
Beowulf is min nama.
Wille ic asecgan
sunu Healfdenes,
- 345
-
mærum þeodne,
min ærende,
aldre þinum,
gif he us geunnan wile
þæt we hine swa godne
gretan moton."
Wulfgar maþelode
(þæt wæs Wendla leod;
wæs his modsefa
manegum gecyðed,
- 350
-
wig ond wisdom):
"Ic þæs wine Deniga,
frean Scildinga,
frinan wille,
beaga bryttan,
swa þu bena eart,
þeoden mærne,
ymb þinne sið,
ond þe þa ondsware
ædre gecyðan
- 355
-
ðe me se goda
agifan þenceð."
Hwearf þa hrædlice
þær Hroðgar sæt
eald ond anhar
mid his eorla gedriht;
eode ellenrof,
þæt he for eaxlum gestod
Deniga frean;
cuþe he duguðe þeaw.
- 360
-
Wulfgar maðelode
to his winedrihtne:
"Her syndon geferede,
feorran cumene
ofer geofenes begang
Geata leode;
þone yldestan
oretmecgas
Beowulf nemnað.
Hy benan synt
- 365
-
þæt hie, þeoden min,
wið þe moton
wordum wrixlan.
No ðu him wearne geteoh
ðinra gegncwida,
glædman Hroðgar.
Hy on wiggetawum
wyrðe þinceað
eorla geæhtlan;
huru se aldor deah,
- 370
-
se þæm heaðorincum
hider wisade."
Hroðgar maþelode,
helm Scyldinga:
"Ic hine cuðe
cnihtwesende.
Wæs his ealdfæder
Ecgþeo haten,
ðæm to ham forgeaf
Hreþel Geata
- 375
-
angan dohtor;
is his eafora nu
heard her cumen,
sohte holdne wine.
ðonne sægdon þæt
sæliþende,
þa ðe gifsceattas
Geata fyredon
þyder to þance,
þæt he XXXtiges
- 380
-
manna mægencræft
on his mundgripe
heaþorof hæbbe.
Hine halig god
for arstafum
us onsende,
to Westdenum,
þæs ic wen hæbbe,
wið Grendles gryre.
Ic þæm godan sceal
- 385
-
for his modþræce
madmas beodan.
Beo ðu on ofeste,
hat in gan
seon sibbegedriht
samod ætgædere;
gesaga him eac wordum
þæt hie sint wilcuman
Deniga leodum."
- 390
-
word inne abead:
"Eow het secgan
sigedrihten min,
aldor Eastdena,
þæt he eower æþelu can,
ond ge him syndon
ofer sæwylmas
heardhicgende
hider wilcuman.
- 395
-
Nu ge moton gangan
in eowrum guðgeatawum
under heregriman
Hroðgar geseon;
lætað hildebord
her onbidan,
wudu, wælsceaftas,
worda geþinges."
Aras þa se rica,
ymb hine rinc manig,
- 400
-
þryðlic þegna heap;
sume þær bidon,
heaðoreaf heoldon,
swa him se hearda bebead.
Snyredon ætsomne,
þa secg wisode,
under Heorotes hrof
heard under helme,
þæt he on heoðe gestod.
- 405
-
Beowulf maðelode
(on him byrne scan,
searonet seowed
smiþes orþancum):
"Wæs þu, Hroðgar, hal!
Ic eom Higelaces
mæg ond magoðegn;
hæbbe ic mærða fela
ongunnen on geogoþe.
Me wearð Grendles þing
- 410
-
on minre eþeltyrf
undyrne cuð;
secgað sæliðend
þæt þæs sele stande,
reced selesta,
rinca gehwylcum
idel ond unnyt,
siððan æfenleoht
under heofenes hador
beholen weorþeð.
- 415
-
þa me þæt gelærdon
leode mine
þa selestan,
snotere ceorlas,
þeoden Hroðgar,
þæt ic þe sohte,
forþan hie mægenes cræft
minne cuþon,
selfe ofersawon,
ða ic of searwum cwom,
- 420
-
fah from feondum,
þær ic fife geband,
yðde eotena cyn
ond on yðum slog
niceras nihtes,
nearoþearfe dreah,
wræc Wedera nið
(wean ahsodon),
forgrand gramum,
ond nu wið Grendel sceal,
- 425
-
wið þam aglæcan,
ana gehegan
ðing wið þyrse.
Ic þe nu ða,
brego Beorhtdena,
biddan wille,
eodor Scyldinga,
anre bene,
þæt ðu me ne forwyrne,
wigendra hleo,
- 430
-
freowine folca,
nu ic þus feorran com,
þæt ic mote ana
ond minra eorla gedryht,
þes hearda heap,
Heorot fælsian.
Hæbbe ic eac geahsod
þæt se æglæca
for his wonhydum
wæpna ne recceð.
- 435
-
Ic þæt þonne forhicge
(swa me Higelac sie,
min mondrihten,
modes bliðe),
þæt ic sweord bere
oþðe sidne scyld,
geolorand to guþe,
ac ic mid grape sceal
fon wið feonde
ond ymb feorh sacan,
- 440
-
lað wið laþum;
ðær gelyfan sceal
dryhtnes dome
se þe hine deað nimeð.
Wen ic þæt he wille,
gif he wealdan mot,
in þæm guðsele
Geotena leode
etan unforhte,
swa he oft dyde,
- 445
-
mægen Hreðmanna.
Na þu minne þearft
hafalan hydan,
ac he me habban wile
dreore fahne,
gif mec deað nimeð.
Byreð blodig wæl,
byrgean þenceð,
eteð angenga
unmurnlice,
- 450
-
mearcað morhopu;
no ðu ymb mines ne þearft
lices feorme
leng sorgian.
Onsend Higelace,
gif mec hild nime,
beaduscruda betst,
þæt mine breost wereð,
hrægla selest;
þæt is Hrædlan laf,
- 455
-
Welandes geweorc.
Gæð a wyrd swa hio scel."
Hroðgar maþelode,
helm Scyldinga:
"For gewyrhtum þu,
wine min Beowulf,
ond for arstafum
usic sohtest.
Gesloh þin fæder
fæhðe mæste;
- 460
-
wearþ he Heaþolafe
to handbonan
mid Wilfingum;
ða hine Wedera cyn
for herebrogan
habban ne mihte.
þanon he gesohte
Suðdena folc
ofer yða gewealc,
Arscyldinga.
- 465
-
ða ic furþum weold
folce Deniga
ond on geogoðe heold
ginne rice,
hordburh hæleþa;
ða wæs Heregar dead,
min yldra mæg
unlifigende,
bearn Healfdenes;
se wæs betera ðonne ic.
- 470
-
Siððan þa fæhðe
feo þingode;
sende ic Wylfingum
ofer wæteres hrycg
ealde madmas;
he me aþas swor.
Sorh is me to secganne
on sefan minum
gumena ængum
hwæt me Grendel hafað
- 475
-
hynðo on Heorote
mid his heteþancum,
færniða gefremed.
Is min fletwerod,
wigheap gewanod;
hie wyrd forsweop
on Grendles gryre.
God eaþe mæg
þone dolsceaðan
dæda getwæfan.
- 480
-
Ful oft gebeotedon
beore druncne
ofer ealowæge
oretmecgas
þæt hie in beorsele
bidan woldon
Grendles guþe
mid gryrum ecga.
ðonne wæs þeos medoheal
on morgentid,
- 485
-
drihtsele dreorfah,
þonne dæg lixte,
eal bencþelu
blode bestymed,
heall heorudreore;
ahte ic holdra þy læs,
deorre duguðe,
þe þa deað fornam.
Site nu to symle
ond onsæl meoto,
- 490
-
sigehreð secgum,
swa þin sefa hwette."
þa wæs Geatmæcgum
geador ætsomne
on beorsele
benc gerymed;
þær swiðferhþe
sittan eodon,
þryðum dealle.
þegn nytte beheold,
- 495
-
se þe on handa bær
hroden ealowæge,
scencte scir wered.
Scop hwilum sang
hador on Heorote.
þær wæs hæleða dream,
duguð unlytel
Dena ond Wedera.
Unferð maþelode,
Ecglafes bearn,
- 500
-
þe æt fotum sæt
frean Scyldinga,
onband beadurune
(wæs him Beowulfes sið,
modges merefaran,
micel æfþunca,
forþon þe he ne uþe
þæt ænig oðer man
æfre mærða þon ma
middangeardes
- 505
-
gehedde under heofenum
þonne he sylfa):
"Eart þu se Beowulf,
se þe wið Brecan wunne,
on sidne sæ
ymb sund flite,
ðær git for wlence
wada cunnedon
ond for dolgilpe
on deop wæter
- 510
-
aldrum neþdon?
Ne inc ænig mon,
ne leof ne lað,
belean mihte
sorhfullne sið,
þa git on sund reon.
þær git eagorstream
earmum þehton,
mæton merestræta,
mundum brugdon,
- 515
-
glidon ofer garsecg;
geofon yþum weol,
wintrys wylmum.
Git on wæteres æht
seofon niht swuncon;
he þe æt sunde oferflat,
hæfde mare mægen.
þa hine on morgentid
on Heaþoræmas
holm up ætbær;
- 520
-
ðonon he gesohte
swæsne %%OE%%,
leof his leodum,
lond Brondinga,
freoðoburh fægere,
þær he folc ahte,
burh ond beagas.
Beot eal wið þe
sunu Beanstanes
soðe gelæste.
- 525
-
ðonne wene ic to þe
wyrsan geþingea,
ðeah þu heaðoræsa
gehwær dohte,
grimre guðe,
gif þu Grendles dearst
nihtlongne fyrst
nean bidan."
Beowulf maþelode,
bearn Ecgþeowes:
- 530
-
"Hwæt! þu worn fela,
wine min Unferð,
beore druncen
ymb Brecan spræce,
sægdest from his siðe.
Soð ic talige,
þæt ic merestrengo
maran ahte,
earfeþo on yþum,
ðonne ænig oþer man.
- 535
-
Wit þæt gecwædon
cnihtwesende
ond gebeotedon
(wæron begen þa git
on geogoðfeore)
þæt wit on garsecg ut
aldrum neðdon,
ond þæt geæfndon swa.
Hæfdon swurd nacod,
þa wit on sund reon,
- 540
-
heard on handa;
wit unc wið hronfixas
werian þohton.
No he wiht fram me
flodyþum feor
fleotan meahte,
hraþor on holme;
no ic fram him wolde.
ða wit ætsomne
on sæ wæron
- 545
-
fif nihta fyrst,
oþþæt unc flod todraf,
wado weallende,
wedera cealdost,
nipende niht,
ond norþanwind
heaðogrim ondhwearf;
hreo wæron yþa.
Wæs merefixa
mod onhrered;
- 550
-
þær me wið laðum
licsyrce min,
heard, hondlocen,
helpe gefremede,
beadohrægl broden
on breostum læg
golde gegyrwed.
Me to grunde teah
fah feondscaða,
fæste hæfde
- 555
-
grim on grape;
hwæþre me gyfeþe wearð
þæt ic aglæcan
orde geræhte,
hildebille;
heaþoræs fornam
mihtig meredeor
þurh mine hand.
Swa mec gelome
laðgeteonan
- 560
-
þreatedon þearle.
Ic him þenode
deoran sweorde,
swa hit gedefe wæs.
Næs hie ðære fylle
gefean hæfdon,
manfordædlan,
þæt hie me þegon,
symbel ymbsæton
sægrunde neah;
- 565
-
ac on mergenne
mecum wunde
be yðlafe
uppe lægon,
sweordum aswefede,
þæt syðþan na
ymb brontne ford
brimliðende
lade ne letton.
Leoht eastan com,
- 570
-
beorht beacen godes;
brimu swaþredon,
þæt ic sænæssas
geseon mihte,
windige weallas.
Wyrd oft nereð
unfægne eorl,
þonne his ellen deah.
Hwæþere me gesælde
þæt ic mid sweorde ofsloh
- 575
-
niceras nigene.
No ic on niht gefrægn
under heofones hwealf
heardran feohtan,
ne on egstreamum
earmran mannon;
hwaþere ic fara feng
feore gedigde,
siþes werig.
ða mec sæ oþbær,
- 580
-
flod æfter faroðe
on Finna land,
wadu weallendu.
No ic wiht fram þe
swylcra searoniða
secgan hyrde,
billa brogan.
Breca næfre git
æt heaðolace,
ne gehwæþer incer,
- 585
-
swa deorlice
dæd gefremede
fagum sweordum
(no ic þæs fela gylpe),
þeah ðu þinum broðrum
to banan wurde,
heafodmægum;
þæs þu in helle scealt
werhðo dreogan,
þeah þin wit duge.
- 590
-
Secge ic þe to soðe,
sunu Ecglafes,
þæt næfre Grendel swa fela
gryra gefremede,
atol æglæca,
ealdre þinum,
hynðo on Heorote,
gif þin hige wære,
sefa swa searogrim,
swa þu self talast.
- 595
-
Ac he hafað onfunden
þæt he þa fæhðe ne þearf,
atole ecgþræce
eower leode
swiðe onsittan,
Sigescyldinga;
nymeð nydbade,
nænegum arað
leode Deniga,
ac he lust wigeð,
- 600
-
swefeð ond sendeþ,
secce ne weneþ
to Gardenum.
Ac ic him Geata sceal
eafoð ond ellen
ungeara nu,
guþe gebeodan.
Gæþ eft se þe mot
to medo modig,
siþþan morgenleoht
- 605
-
ofer ylda bearn
oþres dogores,
sunne sweglwered
suþan scineð."
þa wæs on salum
sinces brytta,
gamolfeax ond guðrof;
geoce gelyfde
brego Beorhtdena,
gehyrde on Beowulfe
- 610
-
folces hyrde
fæstrædne geþoht.
ðær wæs hæleþa hleahtor,
hlyn swynsode,
word wæron wynsume.
Eode Wealhþeow forð,
cwen Hroðgares,
cynna gemyndig,
grette goldhroden
guman on healle,
- 615
-
ond þa freolic wif
ful gesealde
ærest Eastdena
eþelwearde,
bæd hine bliðne
æt þære beorþege,
leodum leofne.
He on lust geþeah
symbel ond seleful,
sigerof kyning.
- 620
-
Ymbeode þa
ides Helminga
duguþe ond geogoþe
dæl æghwylcne,
sincfato sealde,
oþþæt sæl alamp
þæt hio Beowulfe,
beaghroden cwen
mode geþungen,
medoful ætbær;
- 625
-
grette Geata leod,
gode þancode
wisfæst wordum
þæs ðe hire se willa gelamp
þæt heo on ænigne
eorl gelyfde
fyrena frofre.
He þæt ful geþeah,
wælreow wiga,
æt Wealhþeon,
- 630
-
ond þa gyddode
guþe gefysed;
Beowulf maþelode,
bearn Ecgþeowes:
"Ic þæt hogode,
þa ic on holm gestah,
sæbat gesæt
mid minra secga gedriht,
þæt ic anunga
eowra leoda
- 635
-
willan geworhte
oþðe on wæl crunge,
feondgrapum fæst.
Ic gefremman sceal
eorlic ellen,
oþðe endedæg
on þisse meoduhealle
minne gebidan."
ðam wife þa word
wel licodon,
- 640
-
gilpcwide Geates;
eode goldhroden
freolicu folccwen
to hire frean sittan.
þa wæs eft swa ær
inne on healle
þryðword sprecen,
ðeod on sælum,
sigefolca sweg,
oþþæt semninga
- 645
-
sunu Healfdenes
secean wolde
æfenræste;
wiste þæm ahlæcan
to þæm heahsele
hilde geþinged,
siððan hie sunnan leoht
geseon ne meahton,
oþðe nipende
niht ofer ealle,
- 650
-
scaduhelma gesceapu
scriðan cwoman,
wan under wolcnum.
Werod eall aras.
Gegrette þa
guma oþerne,
Hroðgar Beowulf,
ond him hæl abead,
winærnes geweald,
ond þæt word acwæð:
- 655
-
"Næfre ic ænegum men
ær alyfde,
siþðan ic hond ond rond
hebban mihte,
ðryþærn Dena
buton þe nu ða.
Hafa nu ond geheald
husa selest,
gemyne mærþo,
mægenellen cyð,
- 660
-
waca wið wraþum.
Ne bið þe wilna gad,
gif þu þæt ellenweorc
aldre gedigest."
ða him Hroþgar gewat
mid his hæleþa gedryht,
eodur Scyldinga,
ut of healle;
wolde wigfruma
Wealhþeo secan,
- 665
-
cwen to gebeddan.
Hæfde kyningwuldor
Grendle togeanes,
swa guman gefrungon,
seleweard aseted;
sundornytte beheold
ymb aldor Dena,
eotonweard abead.
Huru Geata leod
georne truwode
- 670
-
modgan mægnes,
metodes hyldo.
ða he him of dyde
isernbyrnan,
helm of hafelan,
sealde his hyrsted sweord,
irena cyst,
ombihtþegne,
ond gehealdan het
hildegeatwe.
- 675
-
Gespræc þa se goda
gylpworda sum,
Beowulf Geata,
ær he on bed stige:
"No ic me an herewæsmun
hnagran talige,
guþgeweorca,
þonne Grendel hine;
forþan ic hine sweorde
swebban nelle,
- 680
-
aldre beneotan,
þeah ic eal mæge.
Nat he þara goda
þæt he me ongean slea,
rand geheawe,
þeah ðe he rof sie
niþgeweorca;
ac wit on niht sculon
secge ofersittan,
gif he gesecean dear
- 685
-
wig ofer wæpen,
ond siþðan witig god
on swa hwæþere hond,
halig dryhten,
mærðo deme,
swa him gemet þince."
Hylde hine þa heaþodeor,
hleorbolster onfeng
eorles andwlitan,
ond hine ymb monig
- 690
-
snellic særinc
selereste gebeah.
Nænig heora þohte
þæt he þanon scolde
eft eardlufan
æfre gesecean,
folc oþðe freoburh,
þær he afeded wæs;
ac hie hæfdon gefrunen
þæt hie ær to fela micles
- 695
-
in þæm winsele
wældeað fornam,
Denigea leode.
Ac him dryhten forgeaf
wigspeda gewiofu,
Wedera leodum,
frofor ond fultum,
þæt hie feond heora
ðurh anes cræft
ealle ofercomon,
- 700
-
selfes mihtum.
Soð is gecyþed
þæt mihtig god
manna cynnes
weold wideferhð.
Com on wanre niht
scriðan sceadugenga.
Sceotend swæfon,
þa þæt hornreced
healdan scoldon,
- 705
-
ealle buton anum.
þæt wæs yldum cuþ
þæt hie ne moste,
þa metod nolde,
se scynscaþa
under sceadu bregdan;
ac he wæccende
wraþum on andan
bad bolgenmod
beadwa geþinges.
- 710
-
ða com of more
under misthleoþum
Grendel gongan,
godes yrre bær;
mynte se manscaða
manna cynnes
sumne besyrwan
in sele þam hean.
Wod under wolcnum
to þæs þe he winreced,
- 715
-
goldsele gumena,
gearwost wisse,
fættum fahne.
Ne wæs þæt forma sið
þæt he Hroþgares
ham gesohte;
næfre he on aldordagum
ær ne siþðan
heardran hæle,
healðegnas fand.
- 720
-
Com þa to recede
rinc siðian,
dreamum bedæled.
Duru sona onarn,
fyrbendum fæst,
syþðan he hire folmum æthran;
onbræd þa bealohydig,
ða he gebolgen wæs,
recedes muþan.
Raþe æfter þon
- 725
-
on fagne flor
feond treddode,
eode yrremod;
him of eagum stod
ligge gelicost
leoht unfæger.
Geseah he in recede
rinca manige,
swefan sibbegedriht
samod ætgædere,
- 730
-
magorinca heap.
þa his mod ahlog;
mynte þæt he gedælde,
ærþon dæg cwome,
atol aglæca,
anra gehwylces
lif wið lice,
þa him alumpen wæs
wistfylle wen.
Ne wæs þæt wyrd þa gen
- 735
-
þæt he ma moste
manna cynnes
ðicgean ofer þa niht.
þryðswyð beheold
mæg Higelaces,
hu se manscaða
under færgripum
gefaran wolde.
Ne þæt se aglæca
yldan þohte,
- 740
-
ac he gefeng hraðe
forman siðe
slæpendne rinc,
slat unwearnum,
bat banlocan,
blod edrum dranc,
synsnædum swealh;
sona hæfde
unlyfigendes
eal gefeormod,
- 745
-
fet ond folma.
Forð near ætstop,
nam þa mid handa
higeþihtigne
rinc on ræste,
ræhte ongean
feond mid folme;
he onfeng hraþe
inwitþancum
ond wið earm gesæt.
- 750
-
Sona þæt onfunde
fyrena hyrde
þæt he ne mette
middangeardes,
eorþan sceata,
on elran men
mundgripe maran.
He on mode wearð
forht on ferhðe;
no þy ær fram meahte.
- 755
-
Hyge wæs him hinfus,
wolde on heolster fleon,
secan deofla gedræg;
ne wæs his drohtoð þær
swylce he on ealderdagum
ær gemette.
Gemunde þa se goda,
mæg Higelaces,
æfenspræce,
uplang astod
- 760
-
ond him fæste wiðfeng;
fingras burston.
Eoten wæs utweard;
eorl furþur stop.
Mynte se mæra,
þær he meahte swa,
widre gewindan
ond on weg þanon
fleon on fenhopu;
wiste his fingra geweald
- 765
-
on grames grapum.
þæt wæs geocor sið
þæt se hearmscaþa
to Heorute ateah.
Dryhtsele dynede;
Denum eallum wearð,
ceasterbuendum,
cenra gehwylcum,
eorlum ealuscerwen.
Yrre wæron begen,
- 770
-
reþe renweardas.
Reced hlynsode.
þa wæs wundor micel
þæt se winsele
wiðhæfde heaþodeorum,
þæt he on hrusan ne feol,
fæger foldbold;
ac he þæs fæste wæs
innan ond utan
irenbendum
- 775
-
searoþoncum besmiþod.
þær fram sylle abeag
medubenc monig,
mine gefræge,
golde geregnad,
þær þa graman wunnon.
þæs ne wendon ær
witan Scyldinga
þæt hit a mid gemete
manna ænig,
- 780
-
betlic ond banfag,
tobrecan meahte,
listum tolucan,
nymþe liges fæþm
swulge on swaþule.
Sweg up astag
niwe geneahhe;
Norðdenum stod
atelic egesa,
anra gehwylcum
- 785
-
þara þe of wealle
wop gehyrdon,
gryreleoð galan
godes ondsacan,
sigeleasne sang,
sar wanigean
helle hæfton.
Heold hine fæste
se þe manna wæs
mægene strengest
- 790
-
on þæm dæge
þysses lifes.
Nolde eorla hleo
ænige þinga
þone cwealmcuman
cwicne forlætan,
ne his lifdagas
leoda ænigum
nytte tealde.
þær genehost brægd
- 795
-
eorl Beowulfes
ealde lafe,
wolde freadrihtnes
feorh ealgian,
mæres þeodnes,
ðær hie meahton swa.
Hie þæt ne wiston,
þa hie gewin drugon,
heardhicgende
hildemecgas,
- 800
-
ond on healfa gehwone
heawan þohton,
sawle secan,
þone synscaðan
ænig ofer eorþan
irenna cyst,
guðbilla nan,
gretan nolde,
ac he sigewæpnum
forsworen hæfde,
- 805
-
ecga gehwylcre.
Scolde his aldorgedal
on ðæm dæge
þysses lifes
earmlic wurðan,
ond se ellorgast
on feonda geweald
feor siðian.
ða þæt onfunde
se þe fela æror
- 810
-
modes myrðe
manna cynne,
fyrene gefremede
(he wæs fag wið god),
þæt him se lichoma
læstan nolde,
ac hine se modega
mæg Hygelaces
hæfde be honda;
wæs gehwæþer oðrum
- 815
-
lifigende lað.
Licsar gebad
atol æglæca;
him on eaxle wearð
syndolh sweotol,
seonowe onsprungon,
burston banlocan.
Beowulfe wearð
guðhreð gyfeþe;
scolde Grendel þonan
- 820
-
feorhseoc fleon
under fenhleoðu,
secean wynleas wic;
wiste þe geornor
þæt his aldres wæs
ende gegongen,
dogera dægrim.
Denum eallum wearð
æfter þam wælræse
willa gelumpen.
- 825
-
Hæfde þa gefælsod
se þe ær feorran com,
snotor ond swyðferhð,
sele Hroðgares,
genered wið niðe;
nihtweorce gefeh,
ellenmærþum.
Hæfde Eastdenum
Geatmecga leod
gilp gelæsted,
- 830
-
swylce oncyþðe
ealle gebette,
inwidsorge,
þe hie ær drugon
ond for þreanydum
þolian scoldon,
torn unlytel.
þæt wæs tacen sweotol,
syþðan hildedeor
hond alegde,
- 835
-
earm ond eaxle
(þær wæs eal geador
Grendles grape)
under geapne hrof.
ða wæs on morgen
mine gefræge
ymb þa gifhealle
guðrinc monig;
ferdon folctogan
feorran ond nean
- 840
-
geond widwegas
wundor sceawian,
laþes lastas.
No his lifgedal
sarlic þuhte
secga ænegum
þara þe tirleases
trode sceawode,
hu he werigmod
on weg þanon,
- 845
-
niða ofercumen,
on nicera mere
fæge ond geflymed
feorhlastas bær.
ðær wæs on blode
brim weallende,
atol yða geswing
eal gemenged
haton heolfre,
heorodreore weol.
- 850
-
Deaðfæge deog,
siððan dreama leas
in fenfreoðo
feorh alegde,
hæþene sawle;
þær him hel onfeng.
þanon eft gewiton
ealdgesiðas,
swylce geong manig
of gomenwaþe
- 855
-
fram mere modge
mearum ridan,
beornas on blancum.
ðær wæs Beowulfes
mærðo mæned;
monig oft gecwæð
þætte suð ne norð
be sæm tweonum
ofer eormengrund
oþer nænig
- 860
-
under swegles begong
selra nære
rondhæbbendra,
rices wyrðra.
Ne hie huru winedrihten
wiht ne logon,
glædne Hroðgar,
ac þæt wæs god cyning.
Hwilum heaþorofe
hleapan leton,
- 865
-
on geflit faran
fealwe mearas
ðær him foldwegas
fægere þuhton,
cystum cuðe.
Hwilum cyninges þegn,
guma gilphlæden,
gidda gemyndig,
se ðe ealfela
ealdgesegena
- 870
-
worn gemunde,
word oþer fand
soðe gebunden;
secg eft ongan
sið Beowulfes
snyttrum styrian
ond on sped wrecan
spel gerade,
wordum wrixlan.
Welhwylc gecwæð
- 875
-
þæt he fram Sigemundes
secgan hyrde
ellendædum,
uncuþes fela,
Wælsinges gewin,
wide siðas,
þara þe gumena bearn
gearwe ne wiston,
fæhðe ond fyrena,
buton Fitela mid hine,
- 880
-
þonne he swulces hwæt
secgan wolde,
eam his nefan,
swa hie a wæron
æt niða gehwam
nydgesteallan;
hæfdon ealfela
eotena cynnes
sweordum gesæged.
Sigemunde gesprong
- 885
-
æfter deaðdæge
dom unlytel,
syþðan wiges heard
wyrm acwealde,
hordes hyrde.
He under harne stan,
æþelinges bearn,
ana geneðde
frecne dæde,
ne wæs him Fitela mid.
- 890
-
Hwæþre him gesælde
ðæt þæt swurd þurhwod
wrætlicne wyrm,
þæt hit on wealle ætstod,
dryhtlic iren;
draca morðre swealt.
Hæfde aglæca
elne gegongen
þæt he beahhordes
brucan moste
- 895
-
selfes dome;
sæbat gehleod,
bær on bearm scipes
beorhte frætwa,
Wælses eafera.
Wyrm hat gemealt.
Se wæs wreccena
wide mærost
ofer werþeode,
wigendra hleo,
- 900
-
ellendædum
(he þæs ær onðah),
siððan Heremodes
hild sweðrode,
eafoð ond ellen.
He mid Eotenum wearð
on feonda geweald
forð forlacen,
snude forsended.
Hine sorhwylmas
- 905
-
lemede to lange;
he his leodum wearð,
eallum æþellingum
to aldorceare;
swylce oft bemearn
ærran mælum
swiðferhþes sið
snotor ceorl monig,
se þe him bealwa to
bote gelyfde,
- 910
-
þæt þæt ðeodnes bearn
geþeon scolde,
fæderæþelum onfon,
folc gehealdan,
hord ond hleoburh,
hæleþa rice,
%%OE%% Scyldinga.
He þær eallum wearð,
mæg Higelaces,
manna cynne,
- 915
-
freondum gefægra;
hine fyren onwod.
Hwilum flitende
fealwe stræte
mearum mæton.
ða wæs morgenleoht
scofen ond scynded.
Eode scealc monig
swiðhicgende
to sele þam hean
- 920
-
searowundor seon;
swylce self cyning
of brydbure,
beahhorda weard,
tryddode tirfæst
getrume micle,
cystum gecyþed,
ond his cwen mid him
medostigge mæt
mægþa hose.
- 925
-
Hroðgar maþelode
(he to healle geong,
stod on stapole,
geseah steapne hrof,
golde fahne,
ond Grendles hond):
"ðisse ansyne
alwealdan þanc
lungre gelimpe!
Fela ic laþes gebad,
- 930
-
grynna æt Grendle;
a mæg god wyrcan
wunder æfter wundre,
wuldres hyrde.
ðæt wæs ungeara
þæt ic ænigra me
weana ne wende
to widan feore
bote gebidan,
þonne blode fah
- 935
-
husa selest
heorodreorig stod,
wea widscofen
witena gehwylcum
ðara þe ne wendon
þæt hie wideferhð
leoda landgeweorc
laþum beweredon
scuccum ond scinnum.
Nu scealc hafað
- 940
-
þurh drihtnes miht
dæd gefremede
ðe we ealle
ær ne meahton
snyttrum besyrwan.
Hwæt, þæt secgan mæg
efne swa hwylc mægþa
swa ðone magan cende
æfter gumcynnum,
gyf heo gyt lyfað,
- 945
-
þæt hyre ealdmetod
este wære
bearngebyrdo.
Nu ic, Beowulf, þec,
secg betsta,
me for sunu wylle
freogan on ferhþe;
heald forð tela
niwe sibbe.
Ne bið þe nænigra gad
- 950
-
worolde wilna,
þe ic geweald hæbbe.
Ful oft ic for læssan
lean teohhode,
hordweorþunge
hnahran rince,
sæmran æt sæcce.
þu þe self hafast
dædum gefremed
þæt þin dom lyfað
- 955
-
awa to aldre.
Alwalda þec
gode forgylde,
swa he nu gyt dyde!"
Beowulf maþelode,
bearn Ecþeowes:
"We þæt ellenweorc
estum miclum,
feohtan fremedon,
frecne geneðdon
- 960
-
eafoð uncuþes.
Uþe ic swiþor
þæt ðu hine selfne
geseon moste,
feond on frætewum
fylwerigne.
Ic hine hrædlice
heardan clammum
on wælbedde
wriþan þohte,
- 965
-
þæt he for mundgripe
minum scolde
licgean lifbysig,
butan his lic swice.
Ic hine ne mihte,
þa metod nolde,
ganges getwæman,
no ic him þæs georne ætfealh,
feorhgeniðlan;
wæs to foremihtig
- 970
-
feond on feþe.
Hwæþere he his folme forlet
to lifwraþe
last weardian,
earm ond eaxle.
No þær ænige swa þeah
feasceaft guma
frofre gebohte;
no þy leng leofað
laðgeteona,
- 975
-
synnum geswenced,
ac hyne sar hafað
mid nydgripe
nearwe befongen,
balwon bendum.
ðær abidan sceal
maga mane fah
miclan domes,
hu him scir metod
scrifan wille."
- 980
-
ða wæs swigra secg,
sunu Eclafes,
on gylpspræce
guðgeweorca,
siþðan æþelingas
eorles cræfte
ofer heanne hrof
hand sceawedon,
feondes fingras.
Foran æghwylc wæs,
- 985
-
stiðra nægla gehwylc,
style gelicost,
hæþenes handsporu
hilderinces,
egl, unheoru.
æghwylc gecwæð
þæt him heardra nan
hrinan wolde
iren ærgod,
þæt ðæs ahlæcan
- 990
-
blodge beadufolme
onberan wolde.
ða wæs haten hreþe
Heort innanweard
folmum gefrætwod.
Fela þæra wæs,
wera ond wifa,
þe þæt winreced,
gestsele gyredon.
Goldfag scinon
- 995
-
web æfter wagum,
wundorsiona fela
secga gehwylcum
þara þe on swylc starað.
Wæs þæt beorhte bold
tobrocen swiðe,
eal inneweard
irenbendum fæst,
heorras tohlidene.
Hrof ana genæs,
- 1000
-
ealles ansund,
þe se aglæca,
fyrendædum fag,
on fleam gewand,
aldres orwena.
No þæt yðe byð
to befleonne,
fremme se þe wille,
ac gesecan sceal
sawlberendra,
- 1005
-
nyde genydde,
niþða bearna,
grundbuendra
gearwe stowe,
þær his lichoma
legerbedde fæst
swefeþ æfter symle.
þa wæs sæl ond mæl
þæt to healle gang
Healfdenes sunu;
- 1010
-
wolde self cyning
symbel þicgan.
Ne gefrægen ic þa mægþe
maran weorode
ymb hyra sincgyfan
sel gebæran.
Bugon þa to bence
blædagande,
fylle gefægon;
fægere geþægon
- 1015
-
medoful manig
magas þara
swiðhicgende
on sele þam hean,
Hroðgar ond Hroþulf.
Heorot innan wæs
freondum afylled;
nalles facenstafas
þeodscyldingas
þenden fremedon.
- 1020
-
Forgeaf þa Beowulfe
bearn Healfdenes
segen gyldenne
sigores to leane;
hroden hildecumbor,
helm ond byrnan,
mære maðþumsweord
manige gesawon
beforan beorn beran.
Beowulf geþah
- 1025
-
ful on flette;
no he þære feohgyfte
for sceotendum
scamigan ðorfte.
Ne gefrægn ic freondlicor
feower madmas
golde gegyrede
gummanna fela
in ealobence
oðrum gesellan.
- 1030
-
Ymb þæs helmes hrof
heafodbeorge
wirum bewunden
walu utan heold,
þæt him fela laf
frecne ne meahton
scurheard sceþðan,
þonne scyldfreca
ongean gramum
gangan scolde.
- 1035
-
Heht ða eorla hleo
eahta mearas
fætedhleore
on flet teon,
in under eoderas.
þara anum stod
sadol searwum fah,
since gewurþad;
þæt wæs hildesetl
heahcyninges,
- 1040
-
ðonne sweorda gelac
sunu Healfdenes
efnan wolde.
Næfre on ore læg
widcuþes wig,
ðonne walu feollon.
Ond ða Beowulfe
bega gehwæþres
eodor Ingwina
onweald geteah,
- 1045
-
wicga ond wæpna,
het hine wel brucan.
Swa manlice
mære þeoden,
hordweard hæleþa,
heaþoræsas geald
mearum ond madmum,
swa hy næfre man lyhð,
se þe secgan wile
soð æfter rihte.
- 1050
-
ða gyt æghwylcum
eorla drihten
þara þe mid Beowulfe
brimlade teah
on þære medubence
maþðum gesealde,
yrfelafe,
ond þone ænne heht
golde forgyldan,
þone ðe Grendel ær
- 1055
-
mane acwealde,
swa he hyra ma wolde,
nefne him witig god
wyrd forstode
ond ðæs mannes mod.
Metod eallum weold
gumena cynnes,
swa he nu git deð.
Forþan bið andgit
æghwær selest,
- 1060
-
ferhðes foreþanc.
Fela sceal gebidan
leofes ond laþes
se þe longe her
on ðyssum windagum
worolde bruceð.
þær wæs sang ond sweg
samod ætgædere
fore Healfdenes
hildewisan,
- 1065
-
gomenwudu greted,
gid oft wrecen,
ðonne healgamen
Hroþgares scop
æfter medobence
mænan scolde
be Finnes eaferum,
ða hie se fær begeat,
hæleð Healfdena,
Hnæf Scyldinga,
- 1070
-
in Freswæle
feallan scolde.
Ne huru Hildeburh
herian þorfte
Eotena treowe;
unsynnum wearð
beloren leofum
æt þam lindplegan,
bearnum ond broðrum;
hie on gebyrd hruron,
- 1075
-
gare wunde.
þæt wæs geomuru ides!
Nalles holinga
Hoces dohtor
meotodsceaft bemearn,
syþðan morgen com,
ða heo under swegle
geseon meahte
morþorbealo maga,
þær heo ær mæste heold
- 1080
-
worolde wynne.
Wig ealle fornam
Finnes þegnas
nemne feaum anum,
þæt he ne mehte
on þæm meðelstede
wig Hengeste
wiht gefeohtan,
ne þa wealafe
wige forþringan
- 1085
-
þeodnes ðegna;
ac hig him geþingo budon,
þæt hie him oðer flet
eal gerymdon,
healle ond heahsetl,
þæt hie healfre geweald
wið Eotena bearn
agan moston,
ond æt feohgyftum
Folcwaldan sunu
- 1090
-
dogra gehwylce
Dene weorþode,
Hengestes heap
hringum wenede
efne swa swiðe
sincgestreonum
fættan goldes,
swa he Fresena cyn
on beorsele
byldan wolde.
- 1095
-
ða hie getruwedon
on twa healfa
fæste frioðuwære.
Fin Hengeste
elne, unflitme
aðum benemde
þæt he þa wealafe
weotena dome
arum heolde,
þæt ðær ænig mon
- 1100
-
wordum ne worcum
wære ne bræce,
ne þurh inwitsearo
æfre gemænden
ðeah hie hira beaggyfan
banan folgedon
ðeodenlease,
þa him swa geþearfod wæs;
gyf þonne Frysna hwylc
frecnan spræce
- 1105
-
ðæs morþorhetes
myndgiend wære,
þonne hit sweordes ecg
seðan scolde.
Ad wæs geæfned
ond icge gold
ahæfen of horde.
Herescyldinga
betst beadorinca
wæs on bæl gearu.
- 1110
-
æt þæm ade wæs
eþgesyne
swatfah syrce,
swyn ealgylden,
eofer irenheard,
æþeling manig
wundum awyrded;
sume on wæle crungon.
Het ða Hildeburh
æt Hnæfes ade
- 1115
-
hire selfre sunu
sweoloðe befæstan,
banfatu bærnan
ond on bæl don
eame on eaxle.
Ides gnornode,
geomrode giddum.
Guðrinc astah.
Wand to wolcnum
wælfyra mæst,
- 1120
-
hlynode for hlawe;
hafelan multon,
bengeato burston,
ðonne blod ætspranc,
laðbite lices.
Lig ealle forswealg,
gæsta gifrost,
þara ðe þær guð fornam
bega folces;
wæs hira blæd scacen.
- 1125
-
Gewiton him ða wigend
wica neosian,
freondum befeallen,
Frysland geseon,
hamas ond heaburh.
Hengest ða gyt
wælfagne winter
wunode mid Finne
eal unhlitme.
Eard gemunde,
- 1130
-
þeah þe he ne meahte
on mere drifan
hringedstefnan;
holm storme weol,
won wið winde,
winter yþe beleac
isgebinde,
oþðæt oþer com
gear in geardas,
swa nu gyt deð,
- 1135
-
þa ðe syngales
sele bewitiað,
wuldortorhtan weder.
ða wæs winter scacen,
fæger foldan bearm.
Fundode wrecca,
gist of geardum;
he to gyrnwræce
swiðor þohte
þonne to sælade,
- 1140
-
gif he torngemot
þurhteon mihte
þæt he Eotena bearn
inne gemunde.
Swa he ne forwyrnde
woroldrædenne,
þonne him Hunlafing
hildeleoman,
billa selest,
on bearm dyde,
- 1145
-
þæs wæron mid Eotenum
ecge cuðe.
Swylce ferhðfrecan
Fin eft begeat
sweordbealo sliðen
æt his selfes ham,
siþðan grimne gripe
Guðlaf ond Oslaf
æfter sæsiðe,
sorge, mændon,
- 1150
-
ætwiton weana dæl;
ne meahte wæfre mod
forhabban in hreþre.
ða wæs heal roden
feonda feorum,
swilce Fin slægen,
cyning on corþre,
ond seo cwen numen.
Sceotend Scyldinga
to scypon feredon
- 1155
-
eal ingesteald
eorðcyninges,
swylce hie æt Finnes ham
findan meahton
sigla, searogimma.
Hie on sælade
drihtlice wif
to Denum feredon,
læddon to leodum.
Leoð wæs asungen,
- 1160
-
gleomannes gyd.
Gamen eft astah,
beorhtode bencsweg;
byrelas sealdon
win of wunderfatum.
þa cwom Wealhþeo forð
gan under gyldnum beage,
þær þa godan twegen
sæton suhtergefæderan;
þa gyt wæs hiera sib ætgædere,
- 1165
-
æghwylc oðrum trywe.
Swylce þær Unferþ þyle
æt fotum sæt frean Scyldinga;
gehwylc hiora his ferhþe treowde,
þæt he hæfde mod micel,
þeah þe he his magum nære
arfæst æt ecga gelacum.
Spræc ða ides Scyldinga:
"Onfoh þissum fulle,
freodrihten min,
- 1170
-
sinces brytta!
þu on sælum wes,
goldwine gumena,
ond to Geatum spræc
mildum wordum,
swa sceal man don.
Beo wið Geatas glæd,
geofena gemyndig,
nean ond feorran
þu nu hafast.
- 1175
-
Me man sægde
þæt þu ðe for sunu wolde
hererinc habban.
Heorot is gefælsod,
beahsele beorhta;
bruc þenden þu mote
manigra medo,
ond þinum magum læf
folc ond rice,
þonne ðu forð scyle
- 1180
-
metodsceaft seon.
Ic minne can
glædne Hroþulf,
þæt he þa geogoðe wile
arum healdan,
gyf þu ær þonne he,
wine Scildinga,
worold oflætest;
wene ic þæt he mid gode
gyldan wille
- 1185
-
uncran eaferan,
gif he þæt eal gemon,
hwæt wit to willan
ond to worðmyndum
umborwesendum ær
arna gefremedon."
Hwearf þa bi bence
þær hyre byre wæron,
Hreðric ond Hroðmund,
ond hæleþa bearn,
- 1190
-
giogoð ætgædere;
þær se goda sæt,
Beowulf Geata,
be þæm gebroðrum twæm.
Him wæs ful boren
ond freondlaþu
wordum bewægned,
ond wunden gold
estum geeawed,
earmreade twa,
- 1195
-
hrægl ond hringas,
healsbeaga mæst
þara þe ic on foldan
gefrægen hæbbe.
Nænigne ic under swegle
selran hyrde
hordmaððum hæleþa,
syþðan Hama ætwæg
to þære byrhtan byrig
Brosinga mene,
- 1200
-
sigle ond sincfæt;
searoniðas fleah
Eormenrices,
geceas ecne ræd.
þone hring hæfde
Higelac Geata,
nefa Swertinges,
nyhstan siðe,
siðþan he under segne
sinc ealgode,
- 1205
-
wælreaf werede;
hyne wyrd fornam,
syþðan he for wlenco
wean ahsode,
fæhðe to Frysum.
He þa frætwe wæg,
eorclanstanas
ofer yða ful,
rice þeoden;
he under rande gecranc.
- 1210
-
Gehwearf þa in Francna fæþm
feorh cyninges,
breostgewædu
ond se beah somod;
wyrsan wigfrecan
wæl reafedon
æfter guðsceare,
Geata leode,
hreawic heoldon.
Heal swege onfeng.
- 1215
-
Wealhðeo maþelode,
heo fore þæm werede spræc:
"Bruc ðisses beages,
Beowulf leofa,
hyse, mid hæle,
ond þisses hrægles neot,
þeodgestreona,
ond geþeoh tela,
cen þec mid cræfte
ond þyssum cnyhtum wes
- 1220
-
lara liðe;
ic þe þæs lean geman.
Hafast þu gefered
þæt ðe feor ond neah
ealne wideferhþ
weras ehtigað,
efne swa side
swa sæ bebugeð,
windgeard, weallas.
Wes þenden þu lifige,
- 1225
-
æþeling, eadig.
Ic þe an tela
sincgestreona.
Beo þu suna minum
dædum gedefe,
dreamhealdende.
Her is æghwylc eorl
oþrum getrywe,
modes milde,
mandrihtne hold;
- 1230
-
þegnas syndon geþwære,
þeod ealgearo,
druncne dryhtguman
doð swa ic bidde."
Eode þa to setle.
þær wæs symbla cyst;
druncon win weras.
Wyrd ne cuþon,
geosceaft grimme,
swa hit agangen wearð
- 1235
-
eorla manegum,
syþðan æfen cwom
ond him Hroþgar gewat
to hofe sinum,
rice to ræste.
Reced weardode
unrim eorla,
swa hie oft ær dydon.
Bencþelu beredon;
hit geondbræded wearð
- 1240
-
beddum ond bolstrum.
Beorscealca sum
fus ond fæge
fletræste gebeag.
Setton him to heafdon
hilderandas,
bordwudu beorhtan;
þær on bence wæs
ofer æþelinge
yþgesene
- 1245
-
heaþosteapa helm,
hringed byrne,
þrecwudu þrymlic.
Wæs þeaw hyra
þæt hie oft wæron
an wig gearwe,
ge æt ham ge on herge,
ge gehwæþer þara,
efne swylce mæla
swylce hira mandryhtne
- 1250
-
þearf gesælde;
wæs seo þeod tilu.
Sigon þa to slæpe.
Sum sare angeald
æfenræste,
swa him ful oft gelamp,
siþðan goldsele
Grendel warode,
unriht æfnde,
oþþæt ende becwom,
- 1255
-
swylt æfter synnum.
þæt gesyne wearþ,
widcuþ werum,
þætte wrecend þa gyt
lifde æfter laþum,
lange þrage,
æfter guðceare.
Grendles modor,
ides, aglæcwif,
yrmþe gemunde,
- 1260
-
se þe wæteregesan
wunian scolde,
cealde streamas,
siþðan Cain wearð
to ecgbanan
angan breþer,
fæderenmæge;
he þa fag gewat,
morþre gemearcod,
mandream fleon,
- 1265
-
westen warode.
þanon woc fela
geosceaftgasta;
wæs þæra Grendel sum,
heorowearh hetelic,
se æt Heorote fand
wæccendne wer
wiges bidan.
þær him aglæca
ætgræpe wearð;
- 1270
-
hwæþre he gemunde
mægenes strenge,
gimfæste gife
ðe him god sealde,
ond him to anwaldan
are gelyfde,
frofre ond fultum;
ðy he þone feond ofercwom,
gehnægde helle gast.
þa he hean gewat,
- 1275
-
dreame bedæled,
deaþwic seon,
mancynnes feond,
ond his modor þa gyt,
gifre ond galgmod,
gegan wolde
sorhfulne sið,
sunu deað wrecan.
Com þa to Heorote,
ðær Hringdene
- 1280
-
geond þæt sæld swæfun.
þa ðær sona wearð
edhwyrft eorlum,
siþðan inne fealh
Grendles modor.
Wæs se gryre læssa
efne swa micle
swa bið mægþa cræft,
wiggryre wifes,
be wæpnedmen,
- 1285
-
þonne heoru bunden,
hamere geþuren,
sweord swate fah
swin ofer helme
ecgum dyhttig
andweard scireð.
þa wæs on healle
heardecg togen
sweord ofer setlum,
sidrand manig
- 1290
-
hafen handa fæst;
helm ne gemunde,
byrnan side,
þa hine se broga angeat.
Heo wæs on ofste,
wolde ut þanon,
feore beorgan,
þa heo onfunden wæs.
Hraðe heo æþelinga
anne hæfde
- 1295
-
fæste befangen,
þa heo to fenne gang.
Se wæs Hroþgare
hæleþa leofost
on gesiðes had
be sæm tweonum,
rice randwiga,
þone ðe heo on ræste abreat,
blædfæstne beorn.
Næs Beowulf ðær,
- 1300
-
ac wæs oþer in
ær geteohhod
æfter maþðumgife
mærum Geate.
Hream wearð in Heorote;
heo under heolfre genam
cuþe folme;
cearu wæs geniwod,
geworden in wicun.
Ne wæs þæt gewrixle til,
- 1305
-
þæt hie on ba healfa
bicgan scoldon
freonda feorum.
þa wæs frod cyning,
har hilderinc,
on hreon mode,
syðþan he aldorþegn
unlyfigendne,
þone deorestan
deadne wisse.
- 1310
-
Hraþe wæs to bure
Beowulf fetod,
sigoreadig secg.
Samod ærdæge
eode eorla sum,
æþele cempa
self mid gesiðum
þær se snotera bad,
hwæþer him alwalda
æfre wille
- 1315
-
æfter weaspelle
wyrpe gefremman.
Gang ða æfter flore
fyrdwyrðe man
mid his handscale
(healwudu dynede),
þæt he þone wisan
wordum nægde
frean Ingwina,
frægn gif him wære
- 1320
-
æfter neodlaðum
niht getæse.
Hroðgar maþelode,
helm Scyldinga:
"Ne frin þu æfter sælum!
Sorh is geniwod
Denigea leodum.
Dead is æschere,
Yrmenlafes
yldra broþor,
- 1325
-
min runwita
ond min rædbora,
eaxlgestealla,
ðonne we on orlege
hafelan weredon,
þonne hniton feþan,
eoferas cnysedan.
Swylc scolde eorl wesan,
æþeling ærgod,
swylc æschere wæs!
- 1330
-
Wearð him on Heorote
to handbanan
wælgæst wæfre;
ic ne wat hwæder
atol æse wlanc
eftsiðas teah,
fylle gefægnod.
Heo þa fæhðe wræc
þe þu gystran niht
Grendel cwealdest
- 1335
-
þurh hæstne had
heardum clammum,
forþan he to lange
leode mine
wanode ond wyrde.
He æt wige gecrang
ealdres scyldig,
ond nu oþer cwom
mihtig manscaða,
wolde hyre mæg wrecan,
- 1340
-
ge feor hafað
fæhðe gestæled
(þæs þe þincean mæg
þegne monegum,
se þe æfter sincgyfan
on sefan greoteþ),
hreþerbealo hearde;
nu seo hand ligeð,
se þe eow welhwylcra
wilna dohte.
- 1345
-
Ic þæt londbuend,
leode mine,
selerædende,
secgan hyrde
þæt hie gesawon
swylce twegen
micle mearcstapan
moras healdan,
ellorgæstas.
ðæra oðer wæs,
- 1350
-
þæs þe hie gewislicost
gewitan meahton,
idese onlicnæs;
oðer earmsceapen
on weres wæstmum
wræclastas træd,
næfne he wæs mara
þonne ænig man oðer;
þone on geardagum
Grendel nemdon
- 1355
-
foldbuende.
No hie fæder cunnon,
hwæþer him ænig wæs
ær acenned
dyrnra gasta.
Hie dygel lond
warigeað, wulfhleoþu,
windige næssas,
frecne fengelad,
ðær fyrgenstream
- 1360
-
under næssa genipu
niþer gewiteð,
flod under foldan.
Nis þæt feor heonon
milgemearces
þæt se mere standeð;
ofer þæm hongiað
hrinde bearwas,
wudu wyrtum fæst
wæter oferhelmað.
- 1365
-
þær mæg nihta gehwæm
niðwundor seon,
fyr on flode.
No þæs frod leofað
gumena bearna,
þæt þone grund wite;
ðeah þe hæðstapa
hundum geswenced,
heorot hornum trum,
holtwudu sece,
- 1370
-
feorran geflymed,
ær he feorh seleð,
aldor on ofre,
ær he in wille
hafelan hydan.
Nis þæt heoru stow!
þonon yðgeblond
up astigeð
won to wolcnum,
þonne wind styreþ,
- 1375
-
lað gewidru,
oðþæt lyft drysmaþ,
roderas reotað.
Nu is se ræd gelang
eft æt þe anum.
Eard git ne const,
frecne stowe,
ðær þu findan miht
felasinnigne secg;
sec gif þu dyrre.
- 1380
-
Ic þe þa fæhðe
feo leanige,
ealdgestreonum,
swa ic ær dyde,
wundnum golde,
gyf þu on weg cymest."
Beowulf maþelode,
bearn Ecgþeowes:
"Ne sorga, snotor guma;
selre bið æghwæm
- 1385
-
þæt he his freond wrece,
þonne he fela murne.
Ure æghwylc sceal
ende gebidan
worolde lifes;
wyrce se þe mote
domes ær deaþe;
þæt bið drihtguman
unlifgendum
æfter selest.
- 1390
-
Aris, rices weard,
uton raþe feran
Grendles magan
gang sceawigan.
Ic hit þe gehate,
no he on helm losaþ,
ne on foldan fæþm,
ne on fyrgenholt,
ne on gyfenes grund,
ga þær he wille.
- 1395
-
ðys dogor þu
geþyld hafa
weana gehwylces,
swa ic þe wene to."
Ahleop ða se gomela,
gode þancode,
mihtigan drihtne,
þæs se man gespræc.
þa wæs Hroðgare
hors gebæted,
- 1400
-
wicg wundenfeax.
Wisa fengel
geatolic gende;
gumfeþa stop
lindhæbbendra.
Lastas wæron
æfter waldswaþum
wide gesyne,
gang ofer grundas,
þær heo gegnum for
- 1405
-
ofer myrcan mor,
magoþegna bær
þone selestan
sawolleasne
þara þe mid Hroðgare
ham eahtode.
Ofereode þa
æþelinga bearn
steap stanhliðo,
stige nearwe,
- 1410
-
enge anpaðas,
uncuð gelad,
neowle næssas,
nicorhusa fela.
He feara sum
beforan gengde
wisra monna
wong sceawian,
oþþæt he færinga
fyrgenbeamas
- 1415
-
ofer harne stan
hleonian funde,
wynleasne wudu;
wæter under stod
dreorig ond gedrefed.
Denum eallum wæs,
winum Scyldinga,
weorce on mode
to geþolianne,
ðegne monegum,
- 1420
-
oncyð eorla gehwæm,
syðþan æscheres
on þam holmclife
hafelan metton.
Flod blode weol
(folc to sægon),
hatan heolfre.
Horn stundum song
fuslic fyrdleoð.
Feþa eal gesæt.
- 1425
-
Gesawon ða æfter wætere
wyrmcynnes fela,
sellice sædracan,
sund cunnian,
swylce on næshleoðum
nicras licgean,
ða on undernmæl
oft bewitigað
sorhfulne sið
on seglrade,
- 1430
-
wyrmas ond wildeor;
hie on weg hruron,
bitere ond gebolgne,
bearhtm ongeaton,
guðhorn galan.
Sumne Geata leod
of flanbogan
feores getwæfde,
yðgewinnes,
þæt him on aldre stod
- 1435
-
herestræl hearda;
he on holme wæs
sundes þe sænra,
ðe hyne swylt fornam.
Hræþe wearð on yðum
mid eoferspreotum
heorohocyhtum
hearde genearwod,
niða genæged,
ond on næs togen,
- 1440
-
wundorlic wægbora;
weras sceawedon
gryrelicne gist.
Gyrede hine Beowulf
eorlgewædum,
nalles for ealdre mearn.
Scolde herebyrne
hondum gebroden,
sid ond searofah,
sund cunnian,
- 1445
-
seo ðe bancofan
beorgan cuþe,
þæt him hildegrap
hreþre ne mihte,
eorres inwitfeng,
aldre gesceþðan;
ac se hwita helm
hafelan werede,
se þe meregrundas
mengan scolde,
- 1450
-
secan sundgebland
since geweorðad,
befongen freawrasnum,
swa hine fyrndagum
worhte wæpna smið,
wundrum teode,
besette swinlicum,
þæt hine syðþan no
brond ne beadomecas
bitan ne meahton.
- 1455
-
Næs þæt þonne mætost
mægenfultuma
þæt him on ðearfe lah
ðyle Hroðgares;
wæs þæm hæftmece
Hrunting nama.
þæt wæs an foran
ealdgestreona;
ecg wæs iren,
atertanum fah,
- 1460
-
ahyrded heaþoswate;
næfre hit æt hilde ne swac
manna ængum
þara þe hit mid mundum bewand,
se ðe gryresiðas
gegan dorste,
folcstede fara;
næs þæt forma sið
þæt hit ellenweorc
æfnan scolde.
- 1465
-
Huru ne gemunde
mago Ecglafes,
eafoþes cræftig,
þæt he ær gespræc
wine druncen,
þa he þæs wæpnes onlah
selran sweordfrecan.
Selfa ne dorste
under yða gewin
aldre geneþan,
- 1470
-
drihtscype dreogan;
þær he dome forleas,
ellenmærðum.
Ne wæs þæm oðrum swa,
syðþan he hine to guðe
gegyred hæfde.
Beowulf maðelode,
bearn Ecgþeowes:
"Geþenc nu, se mæra
maga Healfdenes,
- 1475
-
snottra fengel,
nu ic eom siðes fus,
goldwine gumena,
hwæt wit geo spræcon,
gif ic æt þearfe
þinre scolde
aldre linnan,
þæt ðu me a wære
forðgewitenum
on fæder stæle.
- 1480
-
Wes þu mundbora
minum magoþegnum,
hondgesellum,
gif mec hild nime;
swylce þu ða madmas
þe þu me sealdest,
Hroðgar leofa,
Higelace onsend.
Mæg þonne on þæm golde ongitan
Geata dryhten,
- 1485
-
geseon sunu Hrædles,
þonne he on þæt sinc starað,
þæt ic gumcystum
godne funde
beaga bryttan,
breac þonne moste.
Ond þu Unferð læt
ealde lafe,
wrætlic wægsweord,
widcuðne man
- 1490
-
heardecg habban;
ic me mid Hruntinge
dom gewyrce,
oþðe mec deað nimeð."
æfter þæm wordum
Wedergeata leod
efste mid elne,
nalas ondsware
bidan wolde;
brimwylm onfeng
- 1495
-
hilderince.
ða wæs hwil dæges
ær he þone grundwong
ongytan mehte.
Sona þæt onfunde
se ðe floda begong
heorogifre beheold
hund missera,
grim ond grædig,
þæt þær gumena sum
- 1500
-
ælwihta eard
ufan cunnode.
Grap þa togeanes,
guðrinc gefeng
atolan clommum.
No þy ær in gescod
halan lice;
hring utan ymbbearh,
þæt heo þone fyrdhom
ðurhfon ne mihte,
- 1505
-
locene leoðosyrcan
laþan fingrum.
Bær þa seo brimwylf,
þa heo to botme com,
hringa þengel
to hofe sinum,
swa he ne mihte,
no he þæs modig wæs,
wæpna gewealdan,
ac hine wundra þæs fela
- 1510
-
swencte on sunde,
sædeor monig
hildetuxum
heresyrcan bræc,
ehton aglæcan.
ða se eorl ongeat
þæt he in niðsele
nathwylcum wæs,
þær him nænig wæter
wihte ne sceþede,
- 1515
-
ne him for hrofsele
hrinan ne mehte
færgripe flodes;
fyrleoht geseah,
blacne leoman,
beorhte scinan.
Ongeat þa se goda
grundwyrgenne,
merewif mihtig;
mægenræs forgeaf
- 1520
-
hildebille,
hond sweng ne ofteah,
þæt hire on hafelan
hringmæl agol
grædig guðleoð.
ða se gist onfand
þæt se beadoleoma
bitan nolde,
aldre sceþðan,
ac seo ecg geswac
- 1525
-
ðeodne æt þearfe;
ðolode ær fela
hondgemota,
helm oft gescær,
fæges fyrdhrægl;
ða wæs forma sið
deorum madme,
þæt his dom alæg.
Eft wæs anræd,
nalas elnes læt,
- 1530
-
mærða gemyndig
mæg Hylaces.
Wearp ða wundenmæl
wrættum gebunden
yrre oretta,
þæt hit on eorðan læg,
stið ond stylecg;
strenge getruwode,
mundgripe mægenes.
Swa sceal man don,
- 1535
-
þonne he æt guðe
gegan þenceð
longsumne lof,
na ymb his lif cearað.
Gefeng þa be eaxle
(nalas for fæhðe mearn)
Guðgeata leod
Grendles modor;
brægd þa beadwe heard,
þa he gebolgen wæs,
- 1540
-
feorhgeniðlan,
þæt heo on flet gebeah.
Heo him eft hraþe
andlean forgeald
grimman grapum
ond him togeanes feng;
oferwearp þa werigmod
wigena strengest,
feþecempa,
þæt he on fylle wearð.
- 1545
-
Ofsæt þa þone selegyst
ond hyre seax geteah,
brad ond brunecg,
wolde hire bearn wrecan,
angan eaferan.
Him on eaxle læg
breostnet broden;
þæt gebearh feore,
wið ord ond wið ecge
ingang forstod.
- 1550
-
Hæfde ða forsiðod
sunu Ecgþeowes
under gynne grund,
Geata cempa,
nemne him heaðobyrne
helpe gefremede,
herenet hearde,
ond halig god
geweold wigsigor;
witig drihten,
- 1555
-
rodera rædend,
hit on ryht gesced
yðelice,
syþðan he eft astod.
Geseah ða on searwum
sigeeadig bil,
eald sweord eotenisc,
ecgum þyhtig,
wigena weorðmynd;
þæt wæs wæpna cyst,
- 1560
-
buton hit wæs mare
ðonne ænig mon oðer
to beadulace
ætberan meahte,
god ond geatolic,
giganta geweorc.
He gefeng þa fetelhilt,
freca Scyldinga
hreoh ond heorogrim
hringmæl gebrægd,
- 1565
-
aldres orwena,
yrringa sloh,
þæt hire wið halse
heard grapode,
banhringas bræc.
Bil eal ðurhwod
fægne flæschoman;
heo on flet gecrong.
Sweord wæs swatig,
secg weorce gefeh.
- 1570
-
Lixte se leoma,
leoht inne stod,
efne swa of hefene
hadre scineð
rodores candel.
He æfter recede wlat;
hwearf þa be wealle,
wæpen hafenade
heard be hiltum
Higelaces ðegn,
- 1575
-
yrre ond anræd.
Næs seo ecg fracod
hilderince,
ac he hraþe wolde
Grendle forgyldan
guðræsa fela
ðara þe he geworhte
to Westdenum
oftor micle
ðonne on ænne sið,
- 1580
-
þonne he Hroðgares
heorðgeneatas
sloh on sweofote,
slæpende fræt
folces Denigea
fyftyne men
ond oðer swylc
ut offerede,
laðlicu lac.
He him þæs lean forgeald,
- 1585
-
reþe cempa,
to ðæs þe he on ræste geseah
guðwerigne
Grendel licgan
aldorleasne,
swa him ær gescod
hild æt Heorote.
Hra wide sprong,
syþðan he æfter deaðe
drepe þrowade,
- 1590
-
heorosweng heardne,
ond hine þa heafde becearf.
Sona þæt gesawon
snottre ceorlas,
þa ðe mid Hroðgare
on holm wliton,
þæt wæs yðgeblond
eal gemenged,
brim blode fah.
Blondenfeaxe,
- 1595
-
gomele ymb godne,
ongeador spræcon
þæt hig þæs æðelinges
eft ne wendon
þæt he sigehreðig
secean come
mærne þeoden;
þa ðæs monige gewearð
þæt hine seo brimwylf
abroten hæfde.
- 1600
-
ða com non dæges.
Næs ofgeafon
hwate Scyldingas;
gewat him ham þonon
goldwine gumena.
Gistas setan
modes seoce
ond on mere staredon,
wiston ond ne wendon
þæt hie heora winedrihten
- 1605
-
selfne gesawon.
þa þæt sweord ongan
æfter heaþoswate
hildegicelum,
wigbil wanian.
þæt wæs wundra sum,
þæt hit eal gemealt
ise gelicost,
ðonne forstes bend
fæder onlæteð,
- 1610
-
onwindeð wælrapas,
se geweald hafað
sæla ond mæla;
þæt is soð metod.
Ne nom he in þæm wicum,
Wedergeata leod,
maðmæhta ma,
þeh he þær monige geseah,
buton þone hafelan
ond þa hilt somod
- 1615
-
since fage.
Sweord ær gemealt,
forbarn brodenmæl;
wæs þæt blod to þæs hat,
ættren ellorgæst
se þær inne swealt.
Sona wæs on sunde
se þe ær æt sæcce gebad
wighryre wraðra,
wæter up þurhdeaf.
- 1620
-
Wæron yðgebland
eal gefælsod,
eacne eardas,
þa se ellorgast
oflet lifdagas
ond þas lænan gesceaft.
Com þa to lande
lidmanna helm
swiðmod swymman;
sælace gefeah,
- 1625
-
mægenbyrþenne
þara þe he him mid hæfde.
Eodon him þa togeanes,
gode þancodon,
ðryðlic þegna heap,
þeodnes gefegon,
þæs þe hi hyne gesundne
geseon moston.
ða wæs of þæm hroran
helm ond byrne
- 1630
-
lungre alysed.
Lagu drusade,
wæter under wolcnum,
wældreore fag.
Ferdon forð þonon
feþelastum
ferhþum fægne,
foldweg mæton,
cuþe stræte.
Cyningbalde men
- 1635
-
from þæm holmclife
hafelan bæron
earfoðlice
heora æghwæþrum,
felamodigra;
feower scoldon
on þæm wælstenge
weorcum geferian
to þæm goldsele
Grendles heafod,
- 1640
-
oþðæt semninga
to sele comon
frome fyrdhwate
feowertyne
Geata gongan;
gumdryhten mid
modig on gemonge
meodowongas træd.
ða com in gan
ealdor ðegna,
- 1645
-
dædcene mon
dome gewurþad,
hæle hildedeor,
Hroðgar gretan.
þa wæs be feaxe
on flet boren
Grendles heafod,
þær guman druncon,
egeslic for eorlum
ond þære idese mid,
- 1650
-
wliteseon wrætlic;
weras on sawon.
Beowulf maþelode,
bearn Ecgþeowes:
"Hwæt! we þe þas sælac,
sunu Healfdenes,
leod Scyldinga,
lustum brohton
tires to tacne,
þe þu her to locast.
- 1655
-
Ic þæt unsofte
ealdre gedigde
wigge under wætere,
weorc geneþde
earfoðlice;
ætrihte wæs
guð getwæfed,
nymðe mec god scylde.
Ne meahte ic æt hilde
mid Hruntinge
- 1660
-
wiht gewyrcan,
þeah þæt wæpen duge;
ac me geuðe
ylda waldend
þæt ic on wage geseah
wlitig hangian
eald sweord eacen
(oftost wisode
winigea leasum),
þæt ic ðy wæpne gebræd.
- 1665
-
Ofsloh ða æt þære sæcce,
þa me sæl ageald,
huses hyrdas.
þa þæt hildebil
forbarn brogdenmæl,
swa þæt blod gesprang,
hatost heaþoswata.
Ic þæt hilt þanan
feondum ætferede,
fyrendæda wræc,
- 1670
-
deaðcwealm Denigea,
swa hit gedefe wæs.
Ic hit þe þonne gehate,
þæt þu on Heorote most
sorhleas swefan
mid þinra secga gedryht
ond þegna gehwylc
þinra leoda,
duguðe ond iogoþe,
þæt þu him ondrædan ne þearft,
- 1675
-
þeoden Scyldinga,
on þa healfe,
aldorbealu eorlum,
swa þu ær dydest."
ða wæs gylden hilt
gamelum rince,
harum hildfruman,
on hand gyfen,
enta ærgeweorc;
hit on æht gehwearf
- 1680
-
æfter deofla hryre
Denigea frean,
wundorsmiþa geweorc,
ond þa þas worold ofgeaf
gromheort guma,
godes ondsaca,
morðres scyldig,
ond his modor eac,
on geweald gehwearf
woroldcyninga
- 1685
-
ðæm selestan
be sæm tweonum
ðara þe on Scedenigge
sceattas dælde.
Hroðgar maðelode,
hylt sceawode,
ealde lafe,
on ðæm wæs or writen
fyrngewinnes,
syðþan flod ofsloh,
- 1690
-
gifen geotende,
giganta cyn
(frecne geferdon);
þæt wæs fremde þeod
ecean dryhtne;
him þæs endelean
þurh wæteres wylm
waldend sealde.
Swa wæs on ðæm scennum
sciran goldes
- 1695
-
þurh runstafas
rihte gemearcod,
geseted ond gesæd
hwam þæt sweord geworht,
irena cyst,
ærest wære,
wreoþenhilt ond wyrmfah.
ða se wisa spræc
sunu Healfdenes
(swigedon ealle):
- 1700
-
"þæt, la, mæg secgan
se þe soð ond riht
fremeð on folce,
feor eal gemon,
eald %%OE%%weard,
þæt ðes eorl wære
geboren betera!
Blæd is aræred
geond widwegas,
wine min Beowulf,
- 1705
-
ðin ofer þeoda gehwylce.
Eal þu hit geþyldum healdest,
mægen mid modes snyttrum.
Ic þe sceal mine gelæstan
freode, swa wit furðum spræcon.
ðu scealt to frofre weorþan
eal langtwidig
leodum þinum,
hæleðum to helpe.
Ne wearð Heremod swa
- 1710
-
eaforum Ecgwelan,
Arscyldingum;
ne geweox he him to willan,
ac to wælfealle
ond to deaðcwalum
Deniga leodum;
breat bolgenmod
beodgeneatas,
eaxlgesteallan,
oþþæt he ana hwearf,
- 1715
-
mære þeoden,
mondreamum from.
ðeah þe hine mihtig god
mægenes wynnum,
eafeþum stepte,
ofer ealle men
forð gefremede,
hwæþere him on ferhþe greow
breosthord blodreow.
Nallas beagas geaf
- 1720
-
Denum æfter dome;
dreamleas gebad
þæt he þæs gewinnes
weorc þrowade,
leodbealo longsum.
ðu þe lær be þon,
gumcyste ongit;
ic þis gid be þe
awræc wintrum frod.
Wundor is to secganne
- 1725
-
hu mihtig god
manna cynne
þurh sidne sefan
snyttru bryttað,
eard ond eorlscipe;
he ah ealra geweald.
Hwilum he on lufan
læteð hworfan
monnes modgeþonc
mæran cynnes,
- 1730
-
seleð him on eþle
eorþan wynne
to healdanne,
hleoburh wera,
gedeð him swa gewealdene
worolde dælas,
side rice,
þæt he his selfa ne mæg
for his unsnyttrum
ende geþencean.
- 1735
-
Wunað he on wiste;
no hine wiht dweleð
adl ne yldo,
ne him inwitsorh
on sefan sweorceð,
ne gesacu ohwær
ecghete eoweð,
ac him eal worold
wendeð on willan
(he þæt wyrse ne con),
- 1740
-
oðþæt him on innan
oferhygda dæl
weaxeð ond wridað.
þonne se weard swefeð,
sawele hyrde;
bið se slæp to fæst,
bisgum gebunden,
bona swiðe neah,
se þe of flanbogan
fyrenum sceoteð.
- 1745
-
þonne bið on hreþre
under helm drepen
biteran stræle
(him bebeorgan ne con),
wom wundorbebodum
wergan gastes;
þinceð him to lytel
þæt he lange heold,
gytsað gromhydig,
nallas on gylp seleð
- 1750
-
fædde beagas,
ond he þa forðgesceaft
forgyteð ond forgymeð,
þæs þe him ær god sealde,
wuldres waldend,
weorðmynda dæl.
Hit on endestæf
eft gelimpeð
þæt se lichoma
læne gedreoseð,
- 1755
-
fæge gefealleð;
fehð oþer to,
se þe unmurnlice
madmas dæleþ,
eorles ærgestreon,
egesan ne gymeð.
Bebeorh þe ðone bealonið,
Beowulf leofa,
secg betsta,
ond þe þæt selre geceos,
- 1760
-
ece rædas;
oferhyda ne gym,
mære cempa.
Nu is þines mægnes blæd
ane hwile.
Eft sona bið
þæt þec adl oððe ecg
eafoþes getwæfeð,
oððe fyres feng,
oððe flodes wylm,
- 1765
-
oððe gripe meces,
oððe gares fliht,
oððe atol yldo;
oððe eagena bearhtm
forsiteð ond forsworceð;
semninga bið
þæt ðec, dryhtguma,
deað oferswyðeð.
Swa ic Hringdena
hund missera
- 1770
-
weold under wolcnum
ond hig wigge beleac
manigum mægþa
geond þysne middangeard,
æscum ond ecgum,
þæt ic me ænigne
under swegles begong
gesacan ne tealde.
Hwæt, me þæs on eþle
edwenden cwom,
- 1775
-
gyrn æfter gomene,
seoþðan Grendel wearð,
ealdgewinna,
ingenga min;
ic þære socne
singales wæg
modceare micle.
þæs sig metode þanc,
ecean dryhtne,
þæs ðe ic on aldre gebad
- 1780
-
þæt ic on þone hafelan
heorodreorigne
ofer ealdgewin
eagum starige!
Ga nu to setle,
symbelwynne dreoh
wigge weorþad;
unc sceal worn fela
maþma gemænra,
siþðan morgen bið."
- 1785
-
Geat wæs glædmod,
geong sona to
setles neosan,
swa se snottra heht.
þa wæs eft swa ær
ellenrofum
fletsittendum
fægere gereorded
niowan stefne.
Nihthelm geswearc
- 1790
-
deorc ofer dryhtgumum.
Duguð eal aras.
Wolde blondenfeax
beddes neosan,
gamela Scylding.
Geat unigmetes wel,
rofne randwigan,
restan lyste;
sona him seleþegn
siðes wergum,
- 1795
-
feorrancundum,
forð wisade,
se for andrysnum
ealle beweotede
þegnes þearfe,
swylce þy dogore
heaþoliðende
habban scoldon.
Reste hine þa rumheort;
reced hliuade
- 1800
-
geap ond goldfah;
gæst inne swæf
oþþæt hrefn blaca
heofones wynne
bliðheort bodode.
ða com beorht scacan
scaþan onetton,
wæron æþelingas
eft to leodum
- 1805
-
fuse to farenne;
wolde feor þanon
cuma collenferhð
ceoles neosan.
Heht þa se hearda
Hrunting beran
sunu Ecglafes,
heht his sweord niman,
leoflic iren;
sægde him þæs leanes þanc,
- 1810
-
cwæð, he þone guðwine
godne tealde,
wigcræftigne,
nales wordum log
meces ecge;
þæt wæs modig secg.
Ond þa siðfrome,
searwum gearwe
wigend wæron;
eode weorð Denum
- 1815
-
æþeling to yppan,
þær se oþer wæs,
hæle hildedeor
Hroðgar grette.
Beowulf maþelode,
bearn Ecgþeowes:
"Nu we sæliðend
secgan wyllað,
feorran cumene,
þæt we fundiaþ
- 1820
-
Higelac secan.
Wæron her tela
willum bewenede;
þu us wel dohtest.
Gif ic þonne on eorþan
owihte mæg
þinre modlufan
maran tilian,
gumena dryhten,
ðonne ic gyt dyde,
- 1825
-
guðgeweorca,
ic beo gearo sona.
Gif ic þæt gefricge
ofer floda begang,
þæt þec ymbsittend
egesan þywað,
swa þec hetende
hwilum dydon,
ic ðe þusenda
þegna bringe,
- 1830
-
hæleþa to helpe.
Ic on Higelac wat,
Geata dryhten,
þeah ðe he geong sy,
folces hyrde,
þæt he mec fremman wile
wordum ond worcum,
þæt ic þe wel herige
ond þe to geoce
garholt bere,
- 1835
-
mægenes fultum,
þær ðe bið manna þearf.
Gif him þonne Hreþric
to hofum Geata
geþingeð, þeodnes bearn,
he mæg þær fela
freonda findan;
feorcyþðe beoð
selran gesohte
þæm þe him selfa deah."
- 1840
-
Hroðgar maþelode
him on ondsware:
"þe þa wordcwydas
wigtig drihten
on sefan sende;
ne hyrde ic snotorlicor
on swa geongum feore
guman þingian.
þu eart mægenes strang
ond on mode frod,
- 1845
-
wis wordcwida.
Wen ic talige,
gif þæt gegangeð,
þæt ðe gar nymeð,
hild heorugrimme,
Hreþles eaferan,
adl oþðe iren
ealdor ðinne,
folces hyrde,
ond þu þin feorh hafast,
- 1850
-
þæt þe Sægeatas
selran næbben
to geceosenne
cyning ænigne,
hordweard hæleþa,
gyf þu healdan wylt
maga rice.
Me þin modsefa
licað leng swa wel,
leofa Beowulf.
- 1855
-
Hafast þu gefered
þæt þam folcum sceal,
Geata leodum
ond Gardenum,
sib gemæne,
ond sacu restan,
inwitniþas,
þe hie ær drugon,
wesan, þenden ic wealde
widan rices,
- 1860
-
maþmas gemæne,
manig oþerne
godum gegretan
ofer ganotes bæð;
sceal hringnaca
ofer heafu bringan
lac ond luftacen.
Ic þa leode wat
ge wið feond ge wið freond
fæste geworhte,
- 1865
-
æghwæs untæle
ealde wisan."
ða git him eorla hleo
inne gesealde,
mago Healfdenes,
maþmas XII;
het hine mid þæm lacum
leode swæse
secean on gesyntum,
snude eft cuman.
- 1870
-
Gecyste þa
cyning æþelum god,
þeoden Scyldinga,
ðegn betstan
ond be healse genam;
hruron him tearas,
blondenfeaxum.
Him wæs bega wen,
ealdum infrodum,
oþres swiðor,
- 1875
-
þæt hie seoððan no
geseon moston,
modige on meþle.
Wæs him se man to þon leof
þæt he þone breostwylm
forberan ne mehte,
ac him on hreþre
hygebendum fæst
æfter deorum men
dyrne langað
- 1880
-
beorn wið blode.
Him Beowulf þanan,
guðrinc goldwlanc,
græsmoldan træd
since hremig;
sægenga bad
agendfrean,
se þe on ancre rad.
þa wæs on gange
gifu Hroðgares
- 1885
-
oft geæhted;
þæt wæs an cyning,
æghwæs orleahtre,
oþþæt hine yldo benam
mægenes wynnum,
se þe oft manegum scod.
Cwom þa to flode
felamodigra,
hægstealdra heap,
hringnet bæron,
- 1890
-
locene leoðosyrcan.
Landweard onfand
eftsið eorla,
swa he ær dyde;
no he mid hearme
of hliðes nosan
gæstas grette,
ac him togeanes rad,
cwæð þæt wilcuman
Wedera leodum
- 1895
-
scaþan scirhame
to scipe foron.
þa wæs on sande
sægeap naca
hladen herewædum,
hringedstefna,
mearum ond maðmum;
mæst hlifade
ofer Hroðgares
hordgestreonum.
- 1900
-
He þæm batwearde
bunden golde
swurd gesealde,
þæt he syðþan wæs
on meodubence
maþme þy weorþra,
yrfelafe.
Gewat him on naca
drefan deop wæter,
Dena land ofgeaf.
- 1905
-
þa wæs be mæste
merehrægla sum,
segl sale fæst;
sundwudu þunede.
No þær wegflotan
wind ofer yðum
siðes getwæfde;
sægenga for,
fleat famigheals
forð ofer yðe,
- 1910
-
bundenstefna
ofer brimstreamas,
þæt hie Geata clifu
ongitan meahton,
cuþe næssas.
Ceol up geþrang
lyftgeswenced,
on lande stod.
Hraþe wæs æt holme
hyðweard geara,
- 1915
-
se þe ær lange tid
leofra manna
fus æt faroðe
feor wlatode;
sælde to sande
sidfæþme scip,
oncerbendum fæst,
þy læs hym yþa ðrym
wudu wynsuman
forwrecan meahte.
- 1920
-
Het þa up beran
æþelinga gestreon,
frætwe ond fætgold;
næs him feor þanon
to gesecanne
sinces bryttan,
Higelac Hreþling,
þær æt ham wunað
selfa mid gesiðum
sæwealle neah.
- 1925
-
Bold wæs betlic,
bregorof cyning,
heah in healle,
Hygd swiðe geong,
wis, welþungen,
þeah ðe wintra lyt
under burhlocan
gebiden hæbbe,
Hæreþes dohtor;
næs hio hnah swa þeah,
- 1930
-
ne to gneað gifa
Geata leodum,
maþmgestreona.
Mod þryðo wæg,
fremu folces cwen,
firen ondrysne.
Nænig þæt dorste
deor geneþan
swæsra gesiða,
nefne sinfrea,
- 1935
-
þæt hire an dæges
eagum starede,
ac him wælbende
weotode tealde
handgewriþene;
hraþe seoþðan wæs
æfter mundgripe
mece geþinged,
þæt hit sceadenmæl
scyran moste,
- 1940
-
cwealmbealu cyðan.
Ne bið swylc cwenlic þeaw
idese to efnanne,
þeah ðe hio ænlicu sy,
þætte freoðuwebbe
feores onsæce
æfter ligetorne
leofne mannan.
Huru þæt onhohsnode
Hemminges mæg;
- 1945
-
ealodrincende
oðer sædan,
þæt hio leodbealewa
læs gefremede,
inwitniða,
syððan ærest wearð
gyfen goldhroden
geongum cempan,
æðelum diore,
syððan hio Offan flet
- 1950
-
ofer fealone flod
be fæder lare
siðe gesohte;
ðær hio syððan well
in gumstole,
gode, mære,
lifgesceafta
lifigende breac,
hiold heahlufan
wið hæleþa brego,
- 1955
-
ealles moncynnes
mine gefræge
þone selestan
bi sæm tweonum,
eormencynnes.
Forðam Offa wæs
geofum ond guðum,
garcene man,
wide geweorðod,
wisdome heold
- 1960
-
eðel sinne;
þonon Eomer woc
hæleðum to helpe,
Hemminges mæg,
nefa Garmundes,
niða cræftig.
Gewat him ða se hearda
mid his hondscole
sylf æfter sande
sæwong tredan,
- 1965
-
wide waroðas.
Woruldcandel scan,
sigel suðan fus.
Hi sið drugon,
elne geeodon,
to ðæs ðe eorla hleo,
bonan Ongenþeoes
burgum in innan,
geongne guðcyning
godne gefrunon
- 1970
-
hringas dælan.
Higelace wæs
sið Beowulfes
snude gecyðed,
þæt ðær on worðig
wigendra hleo,
lindgestealla,
lifigende cwom,
heaðolaces hal
to hofe gongan.
- 1975
-
Hraðe wæs gerymed,
swa se rica bebead,
feðegestum
flet innanweard.
Gesæt þa wið sylfne
se ða sæcce genæs,
mæg wið mæge,
syððan mandryhten
þurh hleoðorcwyde
holdne gegrette,
- 1980
-
meaglum wordum.
Meoduscencum hwearf
geond þæt healreced
Hæreðes dohtor,
lufode ða leode,
liðwæge bær
hæleðum to handa.
Higelac ongan
sinne geseldan
in sele þam hean
- 1985
-
fægre fricgcean
(hyne fyrwet bræc,
hwylce Sægeata
siðas wæron):
"Hu lomp eow on lade,
leofa Biowulf,
þa ðu færinga
feorr gehogodest
sæcce secean
ofer sealt wæter,
- 1990
-
hilde to Hiorote?
Ac ðu Hroðgare
widcuðne wean
wihte gebettest,
mærum ðeodne?
Ic ðæs modceare
sorhwylmum seað,
siðe ne truwode
leofes mannes;
ic ðe lange bæd
- 1995
-
þæt ðu þone wælgæst
wihte ne grette,
lete Suðdene
sylfe geweorðan
guðe wið Grendel.
Gode ic þanc secge
þæs ðe ic ðe gesundne
geseon moste."
Biowulf maðelode,
bearn Ecgðioes:
- 2000
-
"þæt is undyrne,
dryhten Higelac,
micel gemeting,
monegum fira,
hwylc orleghwil
uncer Grendles
wearð on ðam wange,
þær he worna fela
Sigescyldingum
sorge gefremede,
- 2005
-
yrmðe to aldre.
Ic ðæt eall gewræc,
swa begylpan ne þearf
Grendeles maga
ænig ofer eorðan
uhthlem þone,
se ðe lengest leofað
laðan cynnes,
facne bifongen.
Ic ðær furðum cwom
- 2010
-
to ðam hringsele
Hroðgar gretan;
sona me se mæra
mago Healfdenes,
syððan he modsefan
minne cuðe,
wið his sylfes sunu
setl getæhte.
Weorod wæs on wynne;
ne seah ic widan feorh
- 2015
-
under heofones hwealf
healsittendra
medudream maran.
Hwilum mæru cwen,
friðusibb folca,
flet eall geondhwearf,
bædde byre geonge;
oft hio beahwriðan
secge sealde,
ær hie to setle geong.
- 2020
-
Hwilum for duguðe
dohtor Hroðgares
eorlum on ende
ealuwæge bær;
þa ic Freaware
fletsittende
nemnan hyrde,
þær hio nægled sinc
hæleðum sealde.
Sio gehaten is,
- 2025
-
geong, goldhroden,
gladum suna Frodan;
hafað þæs geworden
wine Scyldinga,
rices hyrde,
ond þæt ræd talað,
þæt he mid ðy wife
wælfæhða dæl,
sæcca gesette.
Oft seldan hwær
- 2030
-
æfter leodhryre
lytle hwile
bongar bugeð,
þeah seo bryd duge!
Mæg þæs þonne ofþyncan
ðeodne Heaðobeardna
ond þegna gehwam
þara leoda,
þonne he mid fæmnan
on flett gæð,
- 2035
-
dryhtbearn Dena,
duguða biwenede;
on him gladiað
gomelra lafe,
heard ond hringmæl
Heaðabeardna gestreon
þenden hie ðam wæpnum
wealdan moston,
oððæt hie forlæddan
to ðam lindplegan
- 2040
-
swæse gesiðas
ond hyra sylfra feorh.
þonne cwið æt beore
se ðe beah gesyhð,
eald æscwiga,
se ðe eall geman,
garcwealm gumena
(him bið grim sefa),
onginneð geomormod
geongum cempan
- 2045
-
þurh hreðra gehygd
higes cunnian,
wigbealu weccean,
ond þæt word acwyð:
'Meaht ðu, min wine,
mece gecnawan
þone þin fæder
to gefeohte bær
under heregriman
hindeman siðe,
- 2050
-
dyre iren,
þær hyne Dene slogon,
weoldon wælstowe,
syððan Wiðergyld læg,
æfter hæleþa hryre,
hwate Scyldungas?
Nu her þara banena
byre nathwylces
frætwum hremig
on flet gæð,
- 2055
-
morðres gylpeð,
ond þone maðþum byreð,
þone þe ðu mid rihte
rædan sceoldest.'
Manað swa ond myndgað
mæla gehwylce
sarum wordum,
oððæt sæl cymeð
þæt se fæmnan þegn
fore fæder dædum
- 2060
-
æfter billes bite
blodfag swefeð,
ealdres scyldig;
him se oðer þonan
losað lifigende,
con him land geare.
þonne bioð abrocene
on ba healfe
aðsweord eorla;
syððan Ingelde
- 2065
-
weallað wælniðas,
ond him wiflufan
æfter cearwælmum
colran weorðað.
þy ic Heaðobeardna
hyldo ne telge,
dryhtsibbe dæl
Denum unfæcne,
freondscipe fæstne.
Ic sceal forð sprecan
- 2070
-
gen ymbe Grendel,
þæt ðu geare cunne,
sinces brytta,
to hwan syððan wearð
hondræs hæleða.
Syððan heofones gim
glad ofer grundas,
gæst yrre cwom,
eatol, æfengrom,
user neosan,
- 2075
-
ðær we gesunde
sæl weardodon.
þær wæs Hondscio
hild onsæge,
feorhbealu fægum;
he fyrmest læg,
gyrded cempa;
him Grendel wearð,
mærum maguþegne
to muðbonan,
- 2080
-
leofes mannes
lic eall forswealg.
No ðy ær ut ða gen
idelhende
bona blodigtoð,
bealewa gemyndig,
of ðam goldsele
gongan wolde,
ac he mægnes rof
min costode,
- 2085
-
grapode gearofolm.
Glof hangode
sid ond syllic,
searobendum fæst;
sio wæs orðoncum
eall gegyrwed
deofles cræftum
ond dracan fellum.
He mec þær on innan
unsynnigne,
- 2090
-
dior dædfruma,
gedon wolde
manigra sumne;
hyt ne mihte swa,
syððan ic on yrre
uppriht astod.
To lang ys to reccenne
hu ic ðam leodsceaðan
yfla gehwylces
ondlean forgeald;
- 2095
-
þær ic, þeoden min,
þine leode
weorðode weorcum.
He on weg losade,
lytle hwile
lifwynna breac;
hwæþre him sio swiðre
swaðe weardade
hand on Hiorte,
ond he hean ðonan
- 2100
-
modes geomor
meregrund gefeoll.
Me þone wælræs
wine Scildunga
fættan golde
fela leanode,
manegum maðmum,
syððan mergen com
ond we to symble
geseten hæfdon.
- 2105
-
þær wæs gidd ond gleo.
Gomela Scilding,
felafricgende,
feorran rehte;
hwilum hildedeor
hearpan wynne,
gomenwudu grette,
hwilum gyd awræc
soð ond sarlic,
hwilum syllic spell
- 2110
-
rehte æfter rihte
rumheort cyning.
Hwilum eft ongan,
eldo gebunden,
gomel guðwiga
gioguðe cwiðan,
hildestrengo;
hreðer inne weoll,
þonne he wintrum frod
worn gemunde.
- 2115
-
Swa we þær inne
ondlangne dæg
niode naman,
oððæt niht becwom
oðer to yldum.
þa wæs eft hraðe
gearo gyrnwræce
Grendeles modor,
siðode sorhfull;
sunu deað fornam,
- 2120
-
wighete Wedra.
Wif unhyre
hyre bearn gewræc,
beorn acwealde
ellenlice;
þær wæs æschere,
frodan fyrnwitan,
feorh uðgenge.
Noðer hy hine ne moston,
syððan mergen cwom,
- 2125
-
deaðwerigne,
Denia leode,
bronde forbærnan,
ne on bel hladan
leofne mannan;
hio þæt lic ætbær
feondes fæðmum
under firgenstream.
þæt wæs Hroðgare
hreowa tornost
- 2130
-
þara þe leodfruman
lange begeate.
þa se ðeoden mec
ðine life
healsode hreohmod,
þæt ic on holma geþring
eorlscipe efnde,
ealdre geneðde,
mærðo fremede;
he me mede gehet.
- 2135
-
Ic ða ðæs wælmes,
þe is wide cuð,
grimne gryrelicne
grundhyrde fond;
þær unc hwile wæs
hand gemæne,
holm heolfre weoll,
ond ic heafde becearf
in ðam guðsele
Grendeles modor
- 2140
-
eacnum ecgum,
unsofte þonan
feorh oðferede.
Næs ic fæge þa gyt,
ac me eorla hleo
eft gesealde
maðma menigeo,
maga Healfdenes.
Swa se ðeodkyning
þeawum lyfde.
- 2145
-
Nealles ic ðam leanum
forloren hæfde,
mægnes mede,
ac he me maðmas geaf,
sunu Healfdenes,
on minne sylfes dom;
ða ic ðe, beorncyning,
bringan wylle,
estum geywan.
Gen is eall æt ðe
- 2150
-
lissa gelong;
ic lyt hafo
heafodmaga
nefne, Hygelac, ðec."
Het ða in beran
eaforheafodsegn,
heaðosteapne helm,
hare byrnan,
guðsweord geatolic,
gyd æfter wræc:
- 2155
-
"Me ðis hildesceorp
Hroðgar sealde,
snotra fengel,
sume worde het
þæt ic his ærest ðe
est gesægde;
cwæð þæt hyt hæfde
Hiorogar cyning,
leod Scyldunga
lange hwile;
- 2160
-
no ðy ær suna sinum
syllan wolde,
hwatum Heorowearde,
þeah he him hold wære,
breostgewædu.
Bruc ealles well!"
Hyrde ic þæt þam frætwum
feower mearas
lungre, gelice,
last weardode,
- 2165
-
æppelfealuwe;
he him est geteah
meara ond maðma.
Swa sceal mæg don,
nealles inwitnet
oðrum bregdon
dyrnum cræfte,
deað renian
hondgesteallan.
Hygelace wæs,
- 2170
-
niða heardum,
nefa swyðe hold,
ond gehwæðer oðrum
hroþra gemyndig.
Hyrde ic þæt he ðone healsbeah
Hygde gesealde,
wrætlicne wundurmaððum,
ðone þe him Wealhðeo geaf,
ðeodnes dohtor,
þrio wicg somod
- 2175
-
swancor ond sadolbeorht;
hyre syððan wæs
æfter beahðege
breost geweorðod.
Swa bealdode
bearn Ecgðeowes,
guma guðum cuð,
godum dædum,
dreah æfter dome,
nealles druncne slog
- 2180
-
heorðgeneatas;
næs him hreoh sefa,
ac he mancynnes
mæste cræfte
ginfæstan gife,
þe him god sealde,
heold hildedeor.
Hean wæs lange,
swa hyne Geata bearn
godne ne tealdon,
- 2185
-
ne hyne on medobence
micles wyrðne
drihten Wedera
gedon wolde;
swyðe wendon
þæt he sleac wære,
æðeling unfrom.
Edwenden cwom
tireadigum menn
torna gehwylces.
- 2190
-
Het ða eorla hleo
in gefetian,
heaðorof cyning,
Hreðles lafe
golde gegyrede;
næs mid Geatum ða
sincmaðþum selra
on sweordes had;
þæt he on Biowulfes
bearm alegde
- 2195
-
ond him gesealde
seofan þusendo,
bold ond bregostol.
Him wæs bam samod
on ðam leodscipe
lond gecynde,
eard, eðelriht,
oðrum swiðor
side rice
þam ðær selra wæs.
- 2200
-
Eft þæt geiode
ufaran dogrum
hildehlæmmum,
syððan Hygelac læg
ond Heardrede
hildemeceas
under bordhreoðan
to bonan wurdon,
ða hyne gesohtan
on sigeþeode
- 2205
-
hearde hildefrecan,
Heaðoscilfingas,
niða genægdan
nefan Hererices,
syððan Beowulfe
brade rice
on hand gehwearf;
he geheold tela
fiftig wintra
(wæs ða frod cyning,
- 2210
-
eald eþelweard),
oððæt an ongan
deorcum nihtum
draca ricsian,
se ðe on heaum hofe
hord beweotode,
stanbeorh steapne;
stig under læg,
eldum uncuð.
þær on innan giong
- 2215
-
niða nathwylc,
se ðe neh gefeng
hæðnum horde,
hond ......,
since fahne.
He þæt syððan ......,
þeah ðe he slæpende
besyred wurde
þeofes cræfte;
þæt sie ðiod onfand,
- 2220
-
bufolc beorna,
þæt he gebolgen wæs.
Nealles mid gewealdum
wyrmhord abræc
sylfes willum,
se ðe him sare gesceod,
ac for þreanedlan
þeow nathwylces
hæleða bearna
heteswengeas fleah,
- 2225
-
ærnes þearfa,
ond ðær inne fealh,
secg synbysig,
sona onfunde
þæt þær ðam gyste
gryrebroga stod;
hwæðre earmsceapen
...sceapen
- 2230
-
þa hyne se fær begeat.
Sincfæt ......;
þær wæs swylcra fela
in ðam eorðhuse
ærgestreona,
swa hy on geardagum
gumena nathwylc,
eormenlafe
æþelan cynnes,
- 2235
-
þanchycgende
þær gehydde,
deore maðmas.
Ealle hie deað fornam
ærran mælum,
ond se an ða gen
leoda duguðe,
se ðær lengest hwearf,
weard winegeomor,
wende þæs ylcan,
- 2240
-
þæt he lytel fæc
longgestreona
brucan moste.
Beorh eallgearo
wunode on wonge
wæteryðum neah,
niwe be næsse,
nearocræftum fæst.
þær on innan bær
eorlgestreona
- 2245
-
hringa hyrde
hordwyrðne dæl,
fættan goldes,
fea worda cwæð:
"Heald þu nu, hruse,
nu hæleð ne moston,
eorla æhte!
Hwæt, hyt ær on ðe
gode begeaton.
Guðdeað fornam,
- 2250
-
feorhbealo frecne,
fyra gehwylcne
leoda minra,
þara ðe þis lif ofgeaf,
gesawon seledream.
Ic nah hwa sweord wege
oððe feormie
fæted wæge,
dryncfæt deore;
duguð ellor sceoc.
- 2255
-
Sceal se hearda helm
hyrsted golde
fætum befeallen;
feormynd swefað,
þa ðe beadogriman
bywan sceoldon,
ge swylce seo herepad,
sio æt hilde gebad
ofer borda gebræc
bite irena,
- 2260
-
brosnað æfter beorne.
Ne mæg byrnan hring
æfter wigfruman
wide feran,
hæleðum be healfe.
Næs hearpan wyn,
gomen gleobeames,
ne god hafoc
geond sæl swingeð,
ne se swifta mearh
- 2265
-
burhstede beateð.
Bealocwealm hafað
fela feorhcynna
forð onsended!"
Swa giomormod
giohðo mænde
an æfter eallum,
unbliðe hwearf
dæges ond nihtes,
oððæt deaðes wylm
- 2270
-
hran æt heortan.
Hordwynne fond
eald uhtsceaða
opene standan,
se ðe byrnende
biorgas seceð,
nacod niðdraca,
nihtes fleogeð
fyre befangen;
hyne foldbuend
- 2275
-
swiðe ondrædað.
He gesecean sceall
hord on hrusan,
þær he hæðen gold
warað wintrum frod,
ne byð him wihte ðy sel.
Swa se ðeodsceaða
þreo hund wintra
heold on hrusan
hordærna sum,
- 2280
-
eacencræftig,
oððæt hyne an abealch
mon on mode;
mandryhtne bær
fæted wæge,
frioðowære bæd
hlaford sinne.
ða wæs hord rasod,
onboren beaga hord,
bene getiðad
- 2285
-
feasceaftum men.
Frea sceawode
fira fyrngeweorc
forman siðe.
þa se wyrm onwoc,
wroht wæs geniwad;
stonc ða æfter stane,
stearcheort onfand
feondes fotlast;
he to forð gestop
- 2290
-
dyrnan cræfte
dracan heafde neah.
Swa mæg unfæge
eaðe gedigan
wean ond wræcsið,
se ðe waldendes
hyldo gehealdeþ!
Hordweard sohte
georne æfter grunde,
wolde guman findan,
- 2295
-
þone þe him on sweofote
sare geteode,
hat ond hreohmod
hlæw oft ymbehwearf
ealne utanweardne,
ne ðær ænig mon
on þære westenne;
hwæðre wiges gefeh,
beaduwe weorces,
hwilum on beorh æthwearf,
- 2300
-
sincfæt sohte.
He þæt sona onfand
ðæt hæfde gumena sum
goldes gefandod,
heahgestreona.
Hordweard onbad
earfoðlice
oððæt æfen cwom;
wæs ða gebolgen
beorges hyrde,
- 2305
-
wolde se laða
lige forgyldan
drincfæt dyre.
þa wæs dæg sceacen
wyrme on willan;
no on wealle læg,
bidan wolde,
ac mid bæle for,
fyre gefysed.
Wæs se fruma egeslic
- 2310
-
leodum on lande,
swa hyt lungre wearð
on hyra sincgifan
sare geendod.
ða se gæst ongan
gledum spiwan,
beorht hofu bærnan;
bryneleoma stod
eldum on andan.
No ðær aht cwices
- 2315
-
lað lyftfloga
læfan wolde.
Wæs þæs wyrmes wig
wide gesyne,
nearofages nið
nean ond feorran,
hu se guðsceaða
Geata leode
hatode ond hynde;
hord eft gesceat,
- 2320
-
dryhtsele dyrnne,
ær dæges hwile.
Hæfde landwara
lige befangen,
bæle ond bronde,
beorges getruwode,
wiges ond wealles;
him seo wen geleah.
þa wæs Biowulfe
broga gecyðed
- 2325
-
snude to soðe,
þæt his sylfes ham,
bolda selest,
brynewylmum mealt,
gifstol Geata.
þæt ðam godan wæs
hreow on hreðre,
hygesorga mæst;
wende se wisa
þæt he wealdende
- 2330
-
ofer ealde riht,
ecean dryhtne,
bitre gebulge.
Breost innan weoll
þeostrum geþoncum,
swa him geþywe ne wæs.
Hæfde ligdraca
leoda fæsten,
ealond utan,
eorðweard ðone
- 2335
-
gledum forgrunden;
him ðæs guðkyning,
Wedera þioden,
wræce leornode.
Heht him þa gewyrcean
wigendra hleo
eallirenne,
eorla dryhten,
wigbord wrætlic;
wisse he gearwe
- 2340
-
þæt him holtwudu
helpan ne meahte,
lind wið lige.
Sceolde lændaga
æþeling ærgod
ende gebidan,
worulde lifes,
ond se wyrm somod,
þeah ðe hordwelan
heolde lange.
- 2345
-
Oferhogode ða
hringa fengel
þæt he þone widflogan
weorode gesohte,
sidan herge;
no he him þa sæcce ondred,
ne him þæs wyrmes wig
for wiht dyde,
eafoð ond ellen,
forðon he ær fela
- 2350
-
nearo neðende
niða gedigde,
hildehlemma,
syððan he Hroðgares,
sigoreadig secg,
sele fælsode
ond æt guðe forgrap
Grendeles mægum
laðan cynnes.
No þæt læsest wæs
- 2355
-
hondgemota,
þær mon Hygelac sloh,
syððan Geata cyning
guðe ræsum,
freawine folca
Freslondum on,
Hreðles eafora
hiorodryncum swealt,
bille gebeaten.
þonan Biowulf com
- 2360
-
sylfes cræfte,
sundnytte dreah;
hæfde him on earme
ana XXX
hildegeatwa,
þa he to holme beag.
Nealles Hetware
hremge þorfton
feðewiges,
þe him foran ongean
- 2365
-
linde bæron;
lyt eft becwom
fram þam hildfrecan
hames niosan.
Oferswam ða sioleða bigong
sunu Ecgðeowes,
earm anhaga,
eft to leodum;
þær him Hygd gebead
hord ond rice,
- 2370
-
beagas ond bregostol,
bearne ne truwode
þæt he wið ælfylcum
eþelstolas
healdan cuðe,
ða wæs Hygelac dead.
No ðy ær feasceafte
findan meahton
æt ðam æðelinge
ænige ðinga,
- 2375
-
þæt he Heardrede
hlaford wære
oððe þone cynedom
ciosan wolde;
hwæðre he him on folce
freondlarum heold,
estum mid are,
oððæt he yldra wearð,
Wedergeatum weold.
Hyne wræcmæcgas
- 2380
-
ofer sæ sohtan,
suna Ohteres;
hæfdon hy forhealden
helm Scylfinga,
þone selestan
sæcyninga
þara ðe in Swiorice
sinc brytnade,
mærne þeoden.
Him þæt to mearce wearð;
- 2385
-
he þær for feorme
feorhwunde hleat
sweordes swengum,
sunu Hygelaces,
ond him eft gewat
Ongenðioes bearn
hames niosan,
syððan Heardred læg,
let ðone bregostol
Biowulf healdan,
- 2390
-
Geatum wealdan.
þæt wæs god cyning!
Se ðæs leodhryres
lean gemunde
uferan dogrum,
Eadgilse wearð
feasceaftum freond,
folce gestepte
ofer sæ side
sunu Ohteres,
- 2395
-
wigum ond wæpnum;
he gewræc syððan
cealdum cearsiðum,
cyning ealdre bineat.
Swa he niða gehwane
genesen hæfde,
sliðra geslyhta,
sunu Ecgðiowes,
ellenweorca,
oð ðone anne dæg
- 2400
-
þe he wið þam wyrme
gewegan sceolde.
Gewat þa XIIa sum
torne gebolgen
dryhten Geata
dracan sceawian.
Hæfde þa gefrunen
hwanan sio fæhð aras,
bealonið biorna;
him to bearme cwom
- 2405
-
maðþumfæt mære
þurh ðæs meldan hond.
Se wæs on ðam ðreate
þreotteoða secg,
se ðæs orleges
or onstealde,
hæft hygegiomor,
sceolde hean ðonon
wong wisian.
He ofer willan giong
- 2410
-
to ðæs ðe he eorðsele
anne wisse,
hlæw under hrusan
holmwylme neh,
yðgewinne;
se wæs innan full
wrætta ond wira.
Weard unhiore,
gearo guðfreca,
goldmaðmas heold,
- 2415
-
eald under eorðan.
Næs þæt yðe ceap
to gegangenne
gumena ænigum!
Gesæt ða on næsse
niðheard cyning,
þenden hælo abead
heorðgeneatum,
goldwine Geata.
Him wæs geomor sefa,
- 2420
-
wæfre ond wælfus,
wyrd ungemete neah,
se ðone gomelan
gretan sceolde,
secean sawle hord,
sundur gedælan
lif wið lice,
no þon lange wæs
feorh æþelinges
flæsce bewunden.
- 2425
-
Biowulf maþelade,
bearn Ecgðeowes:
"Fela ic on giogoðe
guðræsa genæs,
orleghwila;
ic þæt eall gemon.
Ic wæs syfanwintre,
þa mec sinca baldor,
freawine folca,
æt minum fæder genam;
- 2430
-
heold mec ond hæfde
Hreðel cyning,
geaf me sinc ond symbel,
sibbe gemunde.
Næs ic him to life
laðra owihte,
beorn in burgum,
þonne his bearna hwylc,
Herebeald ond Hæðcyn
oððe Hygelac min.
- 2435
-
Wæs þam yldestan
ungedefelice
mæges dædum
morþorbed stred,
syððan hyne Hæðcyn
of hornbogan,
his freawine,
flane geswencte,
miste mercelses
ond his mæg ofscet,
- 2440
-
broðor oðerne
blodigan gare.
þæt wæs feohleas gefeoht,
fyrenum gesyngad,
hreðre hygemeðe;
sceolde hwæðre swa þeah
æðeling unwrecen
ealdres linnan.
Swa bið geomorlic
gomelum ceorle
- 2445
-
to gebidanne,
þæt his byre ride
giong on galgan,
þonne he gyd wrece,
sarigne sang,
þonne his sunu hangað
hrefne to hroðre,
ond he him helpe ne mæg,
eald ond infrod,
ænige gefremman.
- 2450
-
Symble bið gemyndgad
morna gehwylce
eaforan ellorsið;
oðres ne gymeð
to gebidanne
burgum in innan
yrfeweardas,
þonne se an hafað
þurh deaðes nyd
dæda gefondad.
- 2455
-
Gesyhð sorhcearig
on his suna bure
winsele westne,
windge reste
reote berofene.
Ridend swefað,
hæleð in hoðman;
nis þær hearpan sweg,
gomen in geardum,
swylce ðær iu wæron.
- 2460
-
Gewiteð þonne on sealman,
sorhleoð gæleð
an æfter anum;
þuhte him eall to rum,
wongas ond wicstede.
Swa Wedra helm
æfter Herebealde
heortan sorge
weallende wæg.
Wihte ne meahte
- 2465
-
on ðam feorhbonan
fæghðe gebetan;
no ðy ær he þone heaðorinc
hatian ne meahte
laðum dædum,
þeah him leof ne wæs.
He ða mid þære sorhge,
þe him swa sar belamp,
gumdream ofgeaf,
godes leoht geceas,
- 2470
-
eaferum læfde,
swa deð eadig mon,
lond ond leodbyrig,
þa he of life gewat.
þa wæs synn ond sacu
Sweona ond Geata
ofer wid wæter,
wroht gemæne,
herenið hearda,
syððan Hreðel swealt,
- 2475
-
oððe him Ongenðeowes
eaferan wæran
frome, fyrdhwate,
freode ne woldon
ofer heafo healdan,
ac ymb Hreosnabeorh
eatolne inwitscear
oft gefremedon.
þæt mægwine
mine gewræcan,
- 2480
-
fæhðe ond fyrene,
swa hyt gefræge wæs,
þeah ðe oðer his
ealdre gebohte,
heardan ceape;
Hæðcynne wearð,
Geata dryhtne,
guð onsæge.
þa ic on morgne gefrægn
mæg oðerne
- 2485
-
billes ecgum
on bonan stælan,
þær Ongenþeow
Eofores niosað.
Guðhelm toglad,
gomela Scylfing
hreas hildeblac;
hond gemunde
fæhðo genoge,
feorhsweng ne ofteah.
- 2490
-
Ic him þa maðmas,
þe he me sealde,
geald æt guðe,
swa me gifeðe wæs,
leohtan sweorde;
he me lond forgeaf,
eard, eðelwyn.
Næs him ænig þearf
þæt he to Gifðum
oððe to Gardenum
- 2495
-
oððe in Swiorice
secean þurfe
wyrsan wigfrecan,
weorðe gecypan.
Symle ic him on feðan
beforan wolde,
ana on orde,
ond swa to aldre sceall
sæcce fremman,
þenden þis sweord þolað,
- 2500
-
þæt mec ær ond sið
oft gelæste.
Syððan ic for dugeðum
Dæghrefne wearð
to handbonan,
Huga cempan;
nalles he ða frætwe
Frescyninge,
breostweorðunge,
bringan moste,
- 2505
-
ac in compe gecrong
cumbles hyrde,
æþeling on elne;
ne wæs ecg bona,
ac him hildegrap
heortan wylmas,
banhus gebræc.
Nu sceall billes ecg,
hond ond heard sweord,
ymb hord wigan."
- 2510
-
Beowulf maðelode,
beotwordum spræc
niehstan siðe:
"Ic geneðde fela
guða on geogoðe;
gyt ic wylle,
frod folces weard,
fæhðe secan,
mærðu fremman,
gif mec se mansceaða
- 2515
-
of eorðsele
ut geseceð."
Gegrette ða
gumena gehwylcne,
hwate helmberend,
hindeman siðe,
swæse gesiðas:
"Nolde ic sweord beran,
wæpen to wyrme,
gif ic wiste hu
- 2520
-
wið ðam aglæcean
elles meahte
gylpe wiðgripan,
swa ic gio wið Grendle dyde.
Ac ic ðær heaðufyres
hates wene,
oreðes ond attres;
forðon ic me on hafu
bord ond byrnan.
Nelle ic beorges weard
- 2525
-
forfleon fotes trem,
ac unc furður sceal
weorðan æt wealle,
swa unc wyrd geteoð,
metod manna gehwæs.
Ic eom on mode from
þæt ic wið þone guðflogan
gylp ofersitte.
Gebide ge on beorge
byrnum werede,
- 2530
-
secgas on searwum,
hwæðer sel mæge
æfter wælræse
wunde gedygan
uncer twega.
Nis þæt eower sið
ne gemet mannes,
nefne min anes,
þæt he wið aglæcean
eofoðo dæle,
- 2535
-
eorlscype efne.
Ic mid elne sceall
gold gegangan,
oððe guð nimeð,
feorhbealu frecne,
frean eowerne!"
Aras ða bi ronde
rof oretta,
heard under helme,
hiorosercean bær
- 2540
-
under stancleofu,
strengo getruwode
anes mannes.
Ne bið swylc earges sið!
Geseah ða be wealle
se ðe worna fela,
gumcystum god,
guða gedigde,
hildehlemma,
þonne hnitan feðan,
- 2545
-
stondan stanbogan,
stream ut þonan
brecan of beorge.
Wæs þære burnan wælm
heaðofyrum hat;
ne meahte horde neah
unbyrnende
ænige hwile
deop gedygan
for dracan lege.
- 2550
-
Let ða of breostum,
ða he gebolgen wæs,
Wedergeata leod
word ut faran,
stearcheort styrmde;
stefn in becom
heaðotorht hlynnan
under harne stan.
Hete wæs onhrered,
hordweard oncniow
- 2555
-
mannes reorde;
næs ðær mara fyrst
freode to friclan.
From ærest cwom
oruð aglæcean
ut of stane,
hat hildeswat.
Hruse dynede.
Biorn under beorge
bordrand onswaf
- 2560
-
wið ðam gryregieste,
Geata dryhten;
ða wæs hringbogan
heorte gefysed
sæcce to seceanne.
Sweord ær gebræd
god guðcyning,
gomele lafe,
ecgum unslaw;
æghwæðrum wæs
- 2565
-
bealohycgendra
broga fram oðrum.
Stiðmod gestod
wið steapne rond
winia bealdor,
ða se wyrm gebeah
snude tosomne;
he on searwum bad.
Gewat ða byrnende
gebogen scriðan,
- 2570
-
to gescipe scyndan.
Scyld wel gebearg
life ond lice
læssan hwile
mærum þeodne
þonne his myne sohte,
ðær he þy fyrste,
forman dogore
wealdan moste
swa him wyrd ne gescraf
- 2575
-
hreð æt hilde.
Hond up abræd
Geata dryhten,
gryrefahne sloh
incgelafe,
þæt sio ecg gewac
brun on bane,
bat unswiðor
þonne his ðiodcyning
þearfe hæfde,
- 2580
-
bysigum gebæded.
þa wæs beorges weard
æfter heaðuswenge
on hreoum mode,
wearp wælfyre;
wide sprungon
hildeleoman.
Hreðsigora ne gealp
goldwine Geata;
guðbill geswac,
- 2585
-
nacod æt niðe,
swa hyt no sceolde,
iren ærgod.
Ne wæs þæt eðe sið,
þæt se mæra
maga Ecgðeowes
grundwong þone
ofgyfan wolde;
sceolde ofer willan
wic eardian
- 2590
-
elles hwergen,
swa sceal æghwylc mon
alætan lændagas.
Næs ða long to ðon
þæt ða aglæcean hy
eft gemetton.
Hyrte hyne hordweard
(hreðer æðme weoll)
niwan stefne;
nearo ðrowode,
- 2595
-
fyre befongen,
se ðe ær folce weold.
Nealles him on heape
handgesteallan,
æðelinga bearn,
ymbe gestodon
hildecystum,
ac hy on holt bugon,
ealdre burgan.
Hiora in anum weoll
- 2600
-
sefa wið sorgum;
sibb æfre ne mæg
wiht onwendan
þam ðe wel þenceð.
Wiglaf wæs haten
Weoxstanes sunu,
leoflic lindwiga,
leod Scylfinga,
mæg ælfheres;
geseah his mondryhten
- 2605
-
under heregriman
hat þrowian.
Gemunde ða ða are
þe he him ær forgeaf,
wicstede weligne
Wægmundinga,
folcrihta gehwylc,
swa his fæder ahte.
Ne mihte ða forhabban;
hond rond gefeng,
- 2610
-
geolwe linde,
gomel swyrd geteah,
þæt wæs mid eldum
Eanmundes laf,
suna Ohteres.
þam æt sæcce wearð,
wræccan wineleasum,
Weohstan bana
meces ecgum,
ond his magum ætbær
- 2615
-
brunfagne helm,
hringde byrnan,
eald sweord etonisc;
þæt him Onela forgeaf,
his gædelinges
guðgewædu,
fyrdsearo fuslic,
no ymbe ða fæhðe spræc,
þeah ðe he his broðor bearn
abredwade.
- 2620
-
He frætwe geheold
fela missera,
bill ond byrnan,
oððæt his byre mihte
eorlscipe efnan
swa his ærfæder;
geaf him ða mid Geatum
guðgewæda,
æghwæs unrim,
þa he of ealdre gewat,
- 2625
-
frod on forðweg.
þa wæs forma sið
geongan cempan,
þæt he guðe ræs
mid his freodryhtne
fremman sceolde.
Ne gemealt him se modsefa,
ne his mæges laf
gewac æt wige;
þæt se wyrm onfand,
- 2630
-
syððan hie togædre
gegan hæfdon.
Wiglaf maðelode,
wordrihta fela
sægde gesiðum
(him wæs sefa geomor):
"Ic ðæt mæl geman,
þær we medu þegun,
þonne we geheton
ussum hlaforde
- 2635
-
in biorsele,
ðe us ðas beagas geaf,
þæt we him ða guðgetawa
gyldan woldon
gif him þyslicu
þearf gelumpe,
helmas ond heard sweord.
ðe he usic on herge geceas
to ðyssum siðfate
sylfes willum,
- 2640
-
onmunde usic mærða,
ond me þas maðmas geaf,
þe he usic garwigend
gode tealde,
hwate helmberend,
þeah ðe hlaford us
þis ellenweorc
ana aðohte
to gefremmanne,
folces hyrde,
- 2645
-
for ðam he manna mæst
mærða gefremede,
dæda dollicra.
Nu is se dæg cumen
þæt ure mandryhten
mægenes behofað,
godra guðrinca;
wutun gongan to,
helpan hildfruman,
þenden hyt sy,
- 2650
-
gledegesa grim.
God wat on mec
þæt me is micle leofre
þæt minne lichaman
mid minne goldgyfan
gled fæðmie.
Ne þynceð me gerysne
þæt we rondas beren
eft to earde,
nemne we æror mægen
- 2655
-
fane gefyllan,
feorh ealgian
Wedra ðeodnes.
Ic wat geare
þæt næron ealdgewyrht,
þæt he ana scyle
Geata duguðe
gnorn þrowian,
gesigan æt sæcce;
urum sceal sweord ond helm,
- 2660
-
byrne ond beaduscrud,
bam gemæne."
Wod þa þurh þone wælrec,
wigheafolan bær
frean on fultum,
fea worda cwæð:
"Leofa Biowulf,
læst eall tela,
swa ðu on geoguðfeore
geara gecwæde
- 2665
-
þæt ðu ne alæte
be ðe lifigendum
dom gedreosan.
Scealt nu dædum rof,
æðeling anhydig,
ealle mægene
feorh ealgian;
ic ðe fullæstu."
æfter ðam wordum
wyrm yrre cwom,
- 2670
-
atol inwitgæst,
oðre siðe
fyrwylmum fah
fionda niosian,
laðra manna;
ligyðum for.
Born bord wið rond,
byrne ne meahte
geongum garwigan
geoce gefremman,
- 2675
-
ac se maga geonga
under his mæges scyld
elne geeode,
þa his agen wæs
gledum forgrunden.
þa gen guðcyning
mærða gemunde,
mægenstrengo sloh
hildebille,
þæt hyt on heafolan stod
- 2680
-
niþe genyded;
Nægling forbærst,
geswac æt sæcce
sweord Biowulfes,
gomol ond grægmæl.
Him þæt gifeðe ne wæs
þæt him irenna
ecge mihton
helpan æt hilde;
wæs sio hond to strong,
- 2685
-
se ðe meca gehwane,
mine gefræge,
swenge ofersohte,
þonne he to sæcce bær
wæpen wundrum heard;
næs him wihte ðe sel.
þa wæs þeodsceaða
þriddan siðe,
frecne fyrdraca,
fæhða gemyndig,
- 2690
-
ræsde on ðone rofan,
þa him rum ageald,
hat ond heaðogrim,
heals ealne ymbefeng
biteran banum;
he geblodegod wearð
sawuldriore,
swat yðum weoll.
ða ic æt þearfe gefrægn
þeodcyninges
- 2695
-
andlongne eorl
ellen cyðan,
cræft ond cenðu,
swa him gecynde wæs.
Ne hedde he þæs heafolan,
ac sio hand gebarn
modiges mannes,
þær he his mæges healp,
þæt he þone niðgæst
nioðor hwene sloh,
- 2700
-
secg on searwum,
þæt ðæt sweord gedeaf,
fah ond fæted,
þæt ðæt fyr ongon
sweðrian syððan.
þa gen sylf cyning
geweold his gewitte,
wællseaxe gebræd
biter ond beaduscearp,
þæt he on byrnan wæg;
- 2705
-
forwrat Wedra helm
wyrm on middan.
Feond gefyldan
(ferh ellen wræc),
ond hi hyne þa begen
abroten hæfdon,
sibæðelingas.
Swylc sceolde secg wesan,
þegn æt ðearfe!
þæt ðam þeodne wæs
- 2710
-
siðast sigehwila
sylfes dædum,
worlde geweorces.
ða sio wund ongon,
þe him se eorðdraca
ær geworhte,
swelan ond swellan;
he þæt sona onfand,
þæt him on breostum
bealoniðe weoll
- 2715
-
attor on innan.
ða se æðeling giong
þæt he bi wealle
wishycgende
gesæt on sesse;
seah on enta geweorc,
hu ða stanbogan
stapulum fæste
ece eorðreced
innan healde.
- 2720
-
Hyne þa mid handa
heorodreorigne,
þeoden mærne,
þegn ungemete till
winedryhten his
wætere gelafede,
hilde sædne,
ond his helm onspeon.
Biowulf maþelode
(he ofer benne spræc,
- 2725
-
wunde wælbleate;
wisse he gearwe
þæt he dæghwila
gedrogen hæfde,
eorðan wynne;
ða wæs eall sceacen
dogorgerimes,
deað ungemete neah):
"Nu ic suna minum
syllan wolde
- 2730
-
guðgewædu,
þær me gifeðe swa
ænig yrfeweard
æfter wurde
lice gelenge.
Ic ðas leode heold
fiftig wintra;
næs se folccyning,
ymbesittendra
ænig ðara,
- 2735
-
þe mec guðwinum
gretan dorste,
egesan ðeon.
Ic on earde bad
mælgesceafta,
heold min tela,
ne sohte searoniðas,
ne me swor fela
aða on unriht.
Ic ðæs ealles mæg
- 2740
-
feorhbennum seoc
gefean habban;
for ðam me witan ne ðearf
waldend fira
morðorbealo maga,
þonne min sceaceð
lif of lice.
Nu ðu lungre geong
hord sceawian
under harne stan,
- 2745
-
Wiglaf leofa,
nu se wyrm ligeð,
swefeð sare wund,
since bereafod.
Bio nu on ofoste,
þæt ic ærwelan,
goldæht ongite,
gearo sceawige
swegle searogimmas,
þæt ic ðy seft mæge
- 2750
-
æfter maððumwelan
min alætan
lif ond leodscipe,
þone ic longe heold."
ða ic snude gefrægn
sunu Wihstanes
æfter wordcwydum
wundum dryhtne
hyran heaðosiocum,
hringnet beran,
- 2755
-
brogdne beadusercean
under beorges hrof.
Geseah ða sigehreðig,
þa he bi sesse geong,
magoþegn modig
maððumsigla fealo,
gold glitinian
grunde getenge,
wundur on wealle,
ond þæs wyrmes denn,
- 2760
-
ealdes uhtflogan,
orcas stondan,
fyrnmanna fatu
feormendlease,
hyrstum behrorene;
þær wæs helm monig
eald ond omig,
earmbeaga fela
searwum gesæled.
Sinc eaðe mæg,
- 2765
-
gold on grunde,
gumcynnes gehwone
oferhigian,
hyde se ðe wylle.
Swylce he siomian geseah
segn eallgylden
heah ofer horde,
hondwundra mæst,
gelocen leoðocræftum;
of ðam leoma stod,
- 2770
-
þæt he þone grundwong
ongitan meahte,
wræte giondwlitan.
Næs ðæs wyrmes þær
onsyn ænig,
ac hyne ecg fornam.
ða ic on hlæwe gefrægn
hord reafian,
eald enta geweorc,
anne mannan,
- 2775
-
him on bearm hladon
bunan ond discas
sylfes dome;
segn eac genom,
beacna beorhtost.
Bill ær gescod
(ecg wæs iren)
ealdhlafordes
þam ðara maðma
mundbora wæs
- 2780
-
longe hwile,
ligegesan wæg
hatne for horde,
hioroweallende
middelnihtum,
oðþæt he morðre swealt.
Ar wæs on ofoste,
eftsiðes georn,
frætwum gefyrðred;
hyne fyrwet bræc,
- 2785
-
hwæðer collenferð
cwicne gemette
in ðam wongstede
Wedra þeoden
ellensiocne,
þær he hine ær forlet.
He ða mid þam maðmum
mærne þioden,
dryhten sinne,
driorigne fand
- 2790
-
ealdres æt ende;
he hine eft ongon
wæteres weorpan,
oðþæt wordes ord
breosthord þurhbræc.
gomel on giohðe
(gold sceawode):
"Ic ðara frætwa
frean ealles ðanc,
- 2795
-
wuldurcyninge,
wordum secge,
ecum dryhtne,
þe ic her on starie,
þæs ðe ic moste
minum leodum
ær swyltdæge
swylc gestrynan.
Nu ic on maðma hord
mine bebohte
- 2800
-
frode feorhlege,
fremmað gena
leoda þearfe;
ne mæg ic her leng wesan.
Hatað heaðomære
hlæw gewyrcean
beorhtne æfter bæle
æt brimes nosan;
se scel to gemyndum
minum leodum
- 2805
-
heah hlifian
on Hronesnæsse,
þæt hit sæliðend
syððan hatan
Biowulfes biorh,
ða ðe brentingas
ofer floda genipu
feorran drifað."
Dyde him of healse
hring gyldenne
- 2810
-
þioden þristhydig,
þegne gesealde,
geongum garwigan,
goldfahne helm,
beah ond byrnan,
het hyne brucan well:
"þu eart endelaf
usses cynnes,
Wægmundinga.
Ealle wyrd forsweop
- 2815
-
mine magas
to metodsceafte,
eorlas on elne;
ic him æfter sceal."
þæt wæs þam gomelan
gingæste word
breostgehygdum,
ær he bæl cure,
hate heaðowylmas;
him of hreðre gewat
- 2820
-
sawol secean
soðfæstra dom.
ða wæs gegongen
guman unfrodum
earfoðlice,
þæt he on eorðan geseah
þone leofestan
lifes æt ende
bleate gebæran.
Bona swylce læg,
- 2825
-
egeslic eorðdraca
ealdre bereafod,
bealwe gebæded.
Beahhordum leng
wyrm wohbogen
wealdan ne moste,
ac hine irenna
ecga fornamon,
hearde, heaðoscearde
homera lafe,
- 2830
-
þæt se widfloga
wundum stille
hreas on hrusan
hordærne neah.
Nalles æfter lyfte
lacende hwearf
middelnihtum,
maðmæhta wlonc
ansyn ywde,
ac he eorðan gefeoll
- 2835
-
for ðæs hildfruman
hondgeweorce.
Huru þæt on lande
lyt manna ðah,
mægenagendra,
mine gefræge,
þeah ðe he dæda gehwæs
dyrstig wære,
þæt he wið attorsceaðan
oreðe geræsde,
- 2840
-
oððe hringsele
hondum styrede,
gif he wæccende
weard onfunde
buon on beorge.
Biowulfe wearð
dryhtmaðma dæl
deaðe forgolden;
hæfde æghwæðer
ende gefered
- 2845
-
lænan lifes.
Næs ða lang to ðon
þæt ða hildlatan
holt ofgefan,
tydre treowlogan
tyne ætsomne.
ða ne dorston ær
dareðum lacan
on hyra mandryhtnes
miclan þearfe,
- 2850
-
ac hy scamiende
scyldas bæran,
guðgewædu,
þær se gomela læg,
wlitan on Wilaf.
He gewergad sæt,
feðecempa,
frean eaxlum neah,
wehte hyne wætre;
him wiht ne speow.
- 2855
-
Ne meahte he on eorðan,
ðeah he uðe wel,
on ðam frumgare
feorh gehealdan,
ne ðæs wealdendes
wiht oncirran;
wolde dom godes
dædum rædan
gumena gehwylcum,
swa he nu gen deð.
- 2860
-
þa wæs æt ðam geongan
grim ondswaru
eðbegete
þam ðe ær his elne forleas.
Wiglaf maðelode,
Weohstanes sunu,
sec, sarigferð
(seah on unleofe):
"þæt, la, mæg secgan
se ðe wyle soð specan
- 2865
-
þæt se mondryhten
se eow ða maðmas geaf,
eoredgeatwe,
þe ge þær on standað,
þonne he on ealubence
oft gesealde
healsittendum
helm ond byrnan,
þeoden his þegnum,
swylce he þrydlicost
- 2870
-
ower feor oððe neah
findan meahte,
þæt he genunga
guðgewædu
wraðe forwurpe,
ða hyne wig beget.
Nealles folccyning
fyrdgesteallum
gylpan þorfte;
hwæðre him god uðe,
- 2875
-
sigora waldend,
þæt he hyne sylfne gewræc
ana mid ecge,
þa him wæs elnes þearf.
Ic him lifwraðe
lytle meahte
ætgifan æt guðe,
ond ongan swa þeah
ofer min gemet
mæges helpan;
- 2880
-
symle wæs þy sæmra,
þonne ic sweorde drep
ferhðgeniðlan,
fyr unswiðor
weoll of gewitte.
Wergendra to lyt
þrong ymbe þeoden,
þa hyne sio þrag becwom.
Nu sceal sincþego
ond swyrdgifu,
- 2885
-
eall eðelwyn
eowrum cynne,
lufen alicgean;
londrihtes mot
þære mægburge
monna æghwylc
idel hweorfan,
syððan æðelingas
feorran gefricgean
fleam eowerne,
- 2890
-
domleasan dæd.
Deað bið sella
eorla gehwylcum
þonne edwitlif!"
Heht ða þæt heaðoweorc
to hagan biodan
up ofer ecgclif,
þær þæt eorlweorod
morgenlongne dæg
modgiomor sæt,
- 2895
-
bordhæbbende,
bega on wenum,
endedogores
ond eftcymes
leofes monnes.
Lyt swigode
niwra spella
se ðe næs gerad,
ac he soðlice
sægde ofer ealle:
- 2900
-
"Nu is wilgeofa
Wedra leoda,
dryhten Geata,
deaðbedde fæst,
wunað wælreste
wyrmes dædum.
Him on efn ligeð
ealdorgewinna
sexbennum seoc;
sweorde ne meahte
- 2905
-
on ðam aglæcean
ænige þinga
wunde gewyrcean.
Wiglaf siteð
ofer Biowulfe,
byre Wihstanes,
eorl ofer oðrum
unlifigendum,
healdeð higemæðum
heafodwearde
- 2910
-
leofes ond laðes.
Nu ys leodum wen
orleghwile,
syððan underne
Froncum ond Frysum
fyll cyninges
wide weorðeð.
Wæs sio wroht scepen
heard wið Hugas,
syððan Higelac cwom
- 2915
-
faran flotherge
on Fresna land,
þær hyne Hetware
hilde genægdon,
elne geeodon
mid ofermægene,
þæt se byrnwiga
bugan sceolde,
feoll on feðan,
nalles frætwe geaf
- 2920
-
ealdor dugoðe.
Us wæs a syððan
Merewioingas
milts ungyfeðe.
Ne ic to Sweoðeode
sibbe oððe treowe
wihte ne wene,
ac wæs wide cuð
þætte Ongenðio
ealdre besnyðede
- 2925
-
Hæðcen Hreþling
wið Hrefnawudu,
þa for onmedlan
ærest gesohton
Geata leode
Guðscilfingas.
Sona him se froda
fæder Ohtheres,
eald ond egesfull,
ondslyht ageaf,
- 2930
-
abreot brimwisan,
bryd ahredde,
gomela iomeowlan
golde berofene,
Onelan modor
ond Ohtheres,
ond ða folgode
feorhgeniðlan,
oððæt hi oðeodon
earfoðlice
- 2935
-
in Hrefnesholt
hlafordlease.
Besæt ða sinherge
sweorda lafe,
wundum werge,
wean oft gehet
earmre teohhe
ondlonge niht,
cwæð, he on mergenne
meces ecgum
- 2940
-
getan wolde,
sum on galgtreowum
fuglum to gamene.
Frofor eft gelamp
sarigmodum
somod ærdæge,
syððan hie Hygelaces
horn ond byman,
gealdor ongeaton,
þa se goda com
- 2945
-
leoda dugoðe
on last faran.
Wæs sio swatswaðu
Sweona ond Geata,
wælræs weora
wide gesyne,
hu ða folc mid him
fæhðe towehton.
Gewat him ða se goda
mid his gædelingum,
- 2950
-
frod, felageomor,
fæsten secean,
eorl Ongenþio,
ufor oncirde;
hæfde Higelaces
hilde gefrunen,
wlonces wigcræft,
wiðres ne truwode,
þæt he sæmannum
onsacan mihte,
- 2955
-
heaðoliðendum
hord forstandan,
bearn ond bryde;
beah eft þonan
eald under eorðweall.
þa wæs æht boden
Sweona leodum,
segn Higelaces
freoðowong þone
forð ofereodon,
- 2960
-
syððan Hreðlingas
to hagan þrungon.
þær wearð Ongenðiow
ecgum sweorda,
blondenfexa,
on bid wrecen,
þæt se þeodcyning
ðafian sceolde
Eafores anne dom.
Hyne yrringa
- 2965
-
Wulf Wonreding
wæpne geræhte,
þæt him for swenge
swat ædrum sprong
forð under fexe.
Næs he forht swa ðeh,
gomela Scilfing,
ac forgeald hraðe
wyrsan wrixle
wælhlem þone,
- 2970
-
syððan ðeodcyning
þyder oncirde.
Ne meahte se snella
sunu Wonredes
ealdum ceorle
ondslyht giofan,
ac he him on heafde
helm ær gescer,
þæt he blode fah
bugan sceolde,
- 2975
-
feoll on foldan;
næs he fæge þa git,
ac he hyne gewyrpte,
þeah ðe him wund hrine.
Let se hearda
Higelaces þegn
bradne mece,
þa his broðor læg,
eald sweord eotonisc,
entiscne helm
- 2980
-
brecan ofer bordweal;
ða gebeah cyning,
folces hyrde,
wæs in feorh dropen.
ða wæron monige
þe his mæg wriðon,
ricone arærdon,
ða him gerymed wearð
þæt hie wælstowe
wealdan moston.
- 2985
-
þenden reafode
rinc oðerne,
nam on Ongenðio
irenbyrnan,
heard swyrd hilted
ond his helm somod,
hares hyrste
Higelace bær.
He ðam frætwum feng
ond him fægre gehet
- 2990
-
leana mid leodum,
ond gelæste swa;
geald þone guðræs
Geata dryhten,
Hreðles eafora,
þa he to ham becom,
Iofore ond Wulfe
mid ofermaðmum,
sealde hiora gehwæðrum
hund þusenda
- 2995
-
landes ond locenra beaga
(ne ðorfte him ða lean oðwitan
mon on middangearde),
syððan hie ða mærða geslogon,
ond ða Iofore forgeaf
angan dohtor,
hamweorðunge,
hyldo to wedde.
þæt ys sio fæhðo
ond se feondscipe,
- 3000
-
wælnið wera,
ðæs ðe ic wen hafo,
þe us seceað to
Sweona leoda,
syððan hie gefricgeað
frean userne
ealdorleasne,
þone ðe ær geheold
wið hettendum
hord ond rice
- 3005
-
æfter hæleða hryre,
hwate Scildingas,
folcred fremede
oððe furður gen
eorlscipe efnde.
Nu is ofost betost
þæt we þeodcyning
þær sceawian
ond þone gebringan,
þe us beagas geaf,
- 3010
-
on adfære.
Ne scel anes hwæt
meltan mid þam modigan,
ac þær is maðma hord,
gold unrime
grimme geceapod,
ond nu æt siðestan
sylfes feore
beagas gebohte.
þa sceall brond fretan,
- 3015
-
æled þeccean,
nalles eorl wegan
maððum to gemyndum,
ne mægð scyne
habban on healse
hringweorðunge,
ac sceal geomormod,
golde bereafod,
oft nalles æne
elland tredan,
- 3020
-
nu se herewisa
hleahtor alegde,
gamen ond gleodream.
Forðon sceall gar wesan
monig, morgenceald,
mundum bewunden,
hæfen on handa,
nalles hearpan sweg
wigend weccean,
ac se wonna hrefn
- 3025
-
fus ofer fægum
fela reordian,
earne secgan
hu him æt æte speow,
þenden he wið wulf
wæl reafode."
Swa se secg hwata
secggende wæs
laðra spella;
he ne leag fela
- 3030
-
wyrda ne worda.
Weorod eall aras;
eodon unbliðe
under Earnanæs,
wollenteare
wundur sceawian.
Fundon ða on sande
sawulleasne
hlimbed healdan
þone þe him hringas geaf
- 3035
-
ærran mælum;
þa wæs endedæg
godum gegongen,
þæt se guðcyning,
Wedra þeoden,
wundordeaðe swealt.
ær hi þær gesegan
syllicran wiht,
wyrm on wonge
wiðerræhtes þær
- 3040
-
laðne licgean;
wæs se legdraca
grimlic, gryrefah,
gledum beswæled.
Se wæs fiftiges
fotgemearces
lang on legere,
lyftwynne heold
nihtes hwilum,
nyðer eft gewat
- 3045
-
dennes niosian;
wæs ða deaðe fæst,
hæfde eorðscrafa
ende genyttod.
Him big stodan
bunan ond orcas,
discas lagon
ond dyre swyrd,
omige, þurhetone,
swa hie wið eorðan fæðm
- 3050
-
þusend wintra
þær eardodon.
þonne wæs þæt yrfe,
eacencræftig,
iumonna gold
galdre bewunden,
þæt ðam hringsele
hrinan ne moste
gumena ænig,
nefne god sylfa,
- 3055
-
sigora soðcyning,
sealde þam ðe he wolde
(he is manna gehyld)
hord openian,
efne swa hwylcum manna
swa him gemet ðuhte.
þa wæs gesyne
þæt se sið ne ðah
þam ðe unrihte
inne gehydde
- 3060
-
wræte under wealle.
Weard ær ofsloh
feara sumne;
þa sio fæhð gewearð
gewrecen wraðlice.
Wundur hwar þonne
eorl ellenrof
ende gefere
lifgesceafta,
þonne leng ne mæg
- 3065
-
mon mid his magum
meduseld buan.
Swa wæs Biowulfe,
þa he biorges weard
sohte, searoniðas;
seolfa ne cuðe
þurh hwæt his worulde gedal
weorðan sceolde.
Swa hit oð domes dæg
diope benemdon
- 3070
-
þeodnas mære,
þa ðæt þær dydon,
þæt se secg wære
synnum scildig,
hergum geheaðerod,
hellbendum fæst,
wommum gewitnad,
se ðone wong strude,
næs he goldhwæte
gearwor hæfde
- 3075
-
agendes est
ær gesceawod.
Wiglaf maðelode,
Wihstanes sunu:
"Oft sceall eorl monig
anes willan
wræc adreogan,
swa us geworden is.
Ne meahton we gelæran
leofne þeoden,
- 3080
-
rices hyrde,
ræd ænigne,
þæt he ne grette
goldweard þone,
lete hyne licgean
þær he longe wæs,
wicum wunian
oð woruldende;
heold on heahgesceap.
Hord ys gesceawod,
- 3085
-
grimme gegongen;
wæs þæt gifeðe to swið
þe ðone þeodcyning
þyder ontyhte.
Ic wæs þær inne
ond þæt eall geondseh,
recedes geatwa,
þa me gerymed wæs,
nealles swæslice
sið alyfed
- 3090
-
inn under eorðweall.
Ic on ofoste gefeng
micle mid mundum
mægenbyrðenne
hordgestreona,
hider ut ætbær
cyninge minum.
Cwico wæs þa gena,
wis ond gewittig;
worn eall gespræc
- 3095
-
gomol on gehðo
ond eowic gretan het,
bæd þæt ge geworhton
æfter wines dædum
in bælstede
beorh þone hean,
micelne ond mærne,
swa he manna wæs
wigend weorðfullost
wide geond eorðan,
- 3100
-
þenden he burhwelan
brucan moste.
Uton nu efstan
oðre siðe,
seon ond secean
searogimma geþræc,
wundur under wealle;
ic eow wisige,
þæt ge genoge
neon sceawiað
- 3105
-
beagas ond brad gold.
Sie sio bær gearo,
ædre geæfned,
þonne we ut cymen,
ond þonne geferian
frean userne,
leofne mannan,
þær he longe sceal
on ðæs waldendes
wære geþolian."
- 3110
-
Het ða gebeodan
byre Wihstanes,
hæle hildedior,
hæleða monegum,
boldagendra,
þæt hie bælwudu
feorran feredon,
folcagende,
godum togenes:
"Nu sceal gled fretan,
- 3115
-
weaxan wonna leg
wigena strengel,
þone ðe oft gebad
isernscure,
þonne stræla storm
strengum gebæded
scoc ofer scildweall,
sceft nytte heold,
feðergearwum fus
flane fulleode."
- 3120
-
Huru se snotra
sunu Wihstanes
acigde of corðre
cyninges þegnas
syfone tosomne,
þa selestan,
eode eahta sum
under inwithrof
hilderinca;
sum on handa bær
- 3125
-
æledleoman,
se ðe on orde geong.
Næs ða on hlytme
hwa þæt hord strude,
syððan orwearde
ænigne dæl
secgas gesegon
on sele wunian,
læne licgan;
lyt ænig mearn
- 3130
-
þæt hi ofostlice
ut geferedon
dyre maðmas.
Dracan ec scufun,
wyrm ofer weallclif,
leton weg niman,
flod fæðmian
frætwa hyrde.
þa wæs wunden gold
on wæn hladen,
- 3135
-
æghwæs unrim,
æþeling boren,
har hilderinc
to Hronesnæsse.
Him ða gegiredan
Geata leode
ad on eorðan
unwaclicne,
helmum behongen,
hildebordum,
- 3140
-
beorhtum byrnum,
swa he bena wæs;
alegdon ða tomiddes
mærne þeoden
hæleð hiofende,
hlaford leofne.
Ongunnon þa on beorge
bælfyra mæst
wigend weccan;
wudurec astah,
- 3145
-
sweart ofer swioðole,
swogende leg
wope bewunden
(windblond gelæg),
oðþæt he ða banhus
gebrocen hæfde,
hat on hreðre.
Higum unrote
modceare mændon,
mondryhtnes cwealm;
- 3150
-
swylce giomorgyd
Geatisc meowle
bundenheorde
song sorgcearig
swiðe geneahhe
þæt hio hyre heofungdagas
hearde ondrede,
wælfylla worn,
werudes egesan,
- 3155
-
hynðo ond hæftnyd.
Heofon rece swealg.
Geworhton ða
Wedra leode
hleo on hoe,
se wæs heah ond brad,
wægliðendum
wide gesyne,
ond betimbredon
on tyn dagum
- 3160
-
beadurofes becn,
bronda lafe
wealle beworhton,
swa hyt weorðlicost
foresnotre men
findan mihton.
Hi on beorg dydon
beg ond siglu,
eall swylce hyrsta,
swylce on horde ær
- 3165
-
niðhedige men
genumen hæfdon,
forleton eorla gestreon
eorðan healdan,
gold on greote,
þær hit nu gen lifað
eldum swa unnyt
swa hit æror wæs.
þa ymbe hlæw riodan
hildediore,
- 3170
-
æþelinga bearn,
ealra twelfe,
woldon ceare cwiðan
ond kyning mænan,
wordgyd wrecan
ond ymb wer sprecan;
eahtodan eorlscipe
ond his ellenweorc
duguðum demdon,
swa hit gedefe bið
- 3175
-
þæt mon his winedryhten
wordum herge,
ferhðum freoge,
þonne he forð scile
of lichaman
læded weorðan.
Swa begnornodon
Geata leode
hlafordes hryre,
heorðgeneatas,
- 3180
-
cwædon þæt he wære
wyruldcyninga
manna mildust
ond monðwærust,
leodum liðost
ond lofgeornost.