Christ A, B, C

Verse Indeterminate Saxon

: cyninge.
ðu eart se weallstan þe ða wyrhtan iu
wiðwurpon to weorce. Wel þe geriseð
þæt þu heafod sie healle mærre,
5: ond gesomnige side weallas
fæste gefoge, flint unbræcne,
þæt geond eorðb... ...g eall eagna gesihþe
wundrien to worlde wuldres ealdor.
Gesweotula nu þurh searocræft þin sylfes weorc,
10: soðfæst, sigorbeorht, ond sona forlet
weall wið wealle. Nu is þam weorce þearf
þæt se cræftga cume ond se cyning sylfa,
ond þonne gebete, nu gebrosnad is,
hus under hrofe. He þæt hra gescop,
15: leomo læmena; nu sceal liffrea
þone wergan heap wraþum ahreddan,
earme from egsan, swa he oft dyde.
Eala þu reccend ond þu riht cyning,
se þe locan healdeð, lif ontyneð,
20: eadga... upwegas, oþrum forwyrneð
wlitigan wilsiþes, gif his weorc ne deag.
Huru we for þearfe þas word sprecað,
ond m... ...giað þone þe mon gescop
þæt he ne ...ete... ...ceose weorðan
25: cearfulra þing, þe we in carcerne
sittað sorgende, sunnan wenað,
hwonne us liffrea leoht ontyne,
weorðe ussum mode to mundboran,
ond þæt tydre gewitt tire bewinde,
30: gedo usic þæs wyrðe, þe he to wuldre forlet,
þa we heanlice hweorfan sceoldan
to þis enge lond, eðle bescyrede.
Forþon secgan mæg, se ðe soð spriceð,
þæt he ahredde, þa forhwyrfed wæs,
35: frumcyn fira. Wæs seo fæmne geong,
mægð manes leas, þe he him to meder geceas;
þæt wæs geworden butan weres frigum,
þæt þurh bearnes gebyrd bryd eacen wearð.
Nænig efenlic þam, ær ne siþþan,
40: in worlde gewearð wifes gearnung;
þæt degol wæs, dryhtnes geryne.
Eal giofu gæstlic grundsceat geondspreot;
þær wisna fela wearð inlihted
lare longsume þurh lifes fruman
45: þe ær under hoðman biholen lægon,
witgena woðsong, þa se waldend cwom,
se þe reorda gehwæs ryne gemiclað
ðara þe geneahhe noman scyppendes
þurh horscne had hergan willað.
50: Eala sibbe gesihð, sancta Hierusalem,
cynestola cyst, Cristes burglond,
engla eþelstol, ond þa ane in þe
saule soðfæstra simle gerestað,
wuldrum hremge. Næfre wommes tacn
55: in þam eardgearde eawed weorþeð,
ac þe firina gehwylc feor abugeð,
wærgðo ond gewinnes. Bist to wuldre full
halgan hyhtes, swa þu gehaten eart.
Sioh nu sylfa þe geond þas sidan gesceaft,
60: swylce rodores hrof rume geondwlitan
ymb healfa gehwone, hu þec heofones cyning
siðe geseceð, ond sylf cymeð,
nimeð eard in þe, swa hit ær gefyrn
witgan wisfæste wordum sægdon,
65: cyðdon Cristes gebyrd, cwædon þe to frofre,
burga betlicast. Nu is þæt bearn cymen,
awæcned to wyrpe weorcum Ebrea,
bringeð blisse þe, benda onlyseð
niþum genedde. Nearoþearfe conn,
70: hu se earma sceal are gebidan.
Eala wifa wynn geond wuldres þrym,
fæmne freolicast ofer ealne foldan sceat
þæs þe æfre sundbuend secgan hyrdon,
arece us þæt geryne þæt þe of roderum cwom,
75: hu þu eacnunge æfre onfenge
bearnes þurh gebyrde, ond þone gebedscipe
æfter monwisan mod ne cuðes.
Ne we soðlice swylc ne gefrugnan
in ærdagum æfre gelimpan,
80: þæt ðu in sundurgiefe swylce befenge,
ne we þære wyrde wenan þurfon
toweard in tide. Huru treow in þe
weorðlicu wunade, nu þu wuldres þrym
bosme gebære, ond no gebrosnad wearð
85: mægðhad se micla. Swa eal manna bearn
sorgum sawað, swa eft ripað,
cennað to cwealme. Cwæð sio eadge mæg
symle sigores full, sancta Maria:
"Hwæt is þeos wundrung þe ge wafiað,
90: ond geomrende gehþum mænað,
sunu Solime somod his dohtor?
Fricgað þurh fyrwet hu ic fæmnan had,
mund minne geheold, ond eac modor gewearð
mære meotudes suna. Forþan þæt monnum nis
95: cuð geryne, ac Crist onwrah
in Dauides dyrre mægan
þæt is Euan scyld eal forpynded,
wærgða aworpen, ond gewuldrad is
se heanra had. Hyht is onfangen
100: þæt nu bletsung mot bæm gemæne,
werum ond wifum, a to worulde forð
in þam uplican engla dreame
mid soðfæder symle wunian."
Eala earendel, engla beorhtast,
105: ofer middangeard monnum sended,
ond soðfæsta sunnan leoma,
torht ofer tunglas, þu tida gehwane
of sylfum þe symle inlihtes!
Swa þu, god of gode gearo acenned,
110: sunu soþan fæder, swegles in wuldre
butan anginne æfre wære,
swa þec nu for þearfum þin agen geweorc
bideð þurh byldo, þæt þu þa beorhtan us
sunnan onsende, ond þe sylf cyme
115: þæt ðu inleohte þa þe longe ær,
þrosme beþeahte ond in þeostrum her,
sæton sinneahtes; synnum bifealdne
deorc deaþes sceadu dreogan sceoldan.
Nu we hyhtfulle hælo gelyfað
120: þurh þæt word godes weorodum brungen,
þe on frymðe wæs fæder ælmihtigum
efenece mid god, ond nu eft gewearð
flæsc firena leas, þæt seo fæmne gebær
geomrum to geoce. God wæs mid us
125: gesewen butan synnum; somod eardedon
mihtig meotudes bearn ond se monnes sunu
geþwære on þeode. We þæs þonc magon
secgan sigedryhtne symle bi gewyrhtum,
þæs þe he hine sylfne us sendan wolde.
130: Eala gæsta god, hu þu gleawlice
mid noman ryhte nemned wære
Emmanuhel, swa hit engel gecwæð
ærest on Ebresc! þæt is eft gereht,
rume bi gerynum: "Nu is rodera weard,
135: god sylfa mid us." Swa þæt gomele gefyrn
ealra cyninga cyning ond þone clænan eac
sacerd soðlice sægdon toweard,
swa se mæra iu, Melchisedech,
gleaw in gæste godþrym onwrah
140: eces alwaldan. Se wæs æ bringend,
lara lædend, þam longe his
hyhtan hidercyme, swa him gehaten wæs,
þætte sunu meotudes sylfa wolde
gefælsian foldan mægðe,
145: swylce grundas eac gæstes mægne
siþe gesecan. Nu hie softe þæs
bidon in bendum hwonne bearn godes
cwome to cearigum. Forþon cwædon swa,
suslum geslæhte: "Nu þu sylfa cum,
150: heofones heahcyning. Bring us hælolif,
werigum witeþeowum, wope forcymenum,
bitrum brynetearum. Is seo bot gelong
eal æt þe anum ...... oferþearfum.
Hæftas hygegeomre hider ...es;
155: ne læt þe behindan, þonne þu heonan cyrre,
mænigo þus micle, ac þu miltse on us
gecyð cynelice, Crist nergende,
wuldres æþeling, ne læt awyrgde ofer us
onwald agan. Læf us ecne gefean
160: wuldres þines, þæt þec weorðien,
weoroda wuldorcyning, þa þu geworhtes ær
hondum þinum. þu in heannissum
wunast wideferh mid waldend fæder."
"Eala Ioseph min, Iacobes bearn,
165: mæg Dauides, mæran cyninges,
nu þu freode scealt fæste gedælan,
alætan lufan mine!" "Ic lungre eam
deope gedrefed, dome bereafod,
forðon ic worn for þe worde hæbbe
170: sidra sorga ond sarcwida,
hearmes gehyred, ond me hosp sprecað,
tornworda fela. Ic tearas sceal
geotan geomormod. God eaþe mæg
gehælan hygesorge heortan minre,
175: afrefran feasceaftne. Eala fæmne geong,
mægð Maria!" Hwæt bemurnest ðu,
cleopast cearigende? Ne ic culpan in þe,
incan ænigne, æfre onfunde,
womma geworhtra, ond þu þa word spricest
180: swa þu sylfa sie synna gehwylcre
firena gefylled." Ic to fela hæbbe
þæs byrdscypes bealwa onfongen!
Hu mæg ic ladigan laþan spræce,
oþþe ondsware ænige findan
185: wraþum towiþere? Is þæt wide cuð
þæt ic of þam torhtan temple dryhtnes
onfeng freolice fæmnan clæne,
womma lease, ond nu gehwyrfed is
þurh nathwylces. Me nawþer deag,
190: secge ne swige. Gif ic soð sprece,
þonne sceal Dauides dohtor sweltan,
stanum astyrfed. Gen strengre is
þæt ic morþor hele; scyle manswara,
laþ leoda gehwam lifgan siþþan,
195: fracoð in folcum." þa seo fæmne onwrah
ryhtgeryno, ond þus reordade:
"Soð ic secge þurh sunu meotudes,
gæsta geocend, þæt ic gen ne conn
þurh gemæcscipe monnes ower,
200: ænges on eorðan, ac me eaden wearð,
geongre in geardum, þæt me Gabrihel,
heofones heagengel, hælo gebodade.
Sægde soðlice þæt me swegles gæst
leoman onlyhte, sceolde ic lifes þrym
205: geberan, beorhtne sunu, bearn eacen godes,
torhtes tirfruman. Nu ic his tempel eam
gefremed butan facne, in me frofre gæst
geeardode. Nu þu ealle forlæt
sare sorgceare. Saga ecne þonc
210: mærum meotodes sunu þæt ic his modor gewearð,
fæmne forð seþeah, ond þu fæder cweden
woruldcund bi wene; sceolde witedom
in him sylfum beon soðe gefylled."
Eala þu soða ond þu sibsuma
215: ealra cyninga cyning, Crist ælmihtig,
hu þu ær wære eallum geworden
worulde þrymmum mid þinne wuldorfæder
cild acenned þurh his cræft ond meaht!
Nis ænig nu eorl under lyfte,
220: secg searoþoncol, to þæs swiðe gleaw
þe þæt asecgan mæge sundbuendum,
areccan mid ryhte, hu þe rodera weard
æt frymðe genom him to freobearne.
þæt wæs þara þinga þe her þeoda cynn
225: gefrugnen mid folcum æt fruman ærest
geworden under wolcnum, þæt witig god,
lifes ordfruma, leoht ond þystro
gedælde dryhtlice, ond him wæs domes geweald,
ond þa wisan abead weoroda ealdor:
230: "Nu sie geworden forþ a to widan feore
leoht, lixende gefea, lifgendra gehwam
þe in cneorissum cende weorðen."
Ond þa sona gelomp, þa hit swa sceolde,
leoma leohtade leoda mægþum,
235: torht mid tunglum, æfter þon tida bigong.
Sylfa sette þæt þu sunu wære
efeneardigende mid þinne engan frean
ærþon oht þisses æfre gewurde.
þu eart seo snyttro þe þas sidan gesceaft
240: mid þi waldende worhtes ealle.
Forþon nis ænig þæs horsc, ne þæs hygecræftig,
þe þin fromcyn mæge fira bearnum
sweotule geseþan. Cum, nu, sigores weard,
meotod moncynnes, ond þine miltse her
245: arfæst ywe! Us is eallum neod
þæt we þin medrencynn motan cunnan,
ryhtgeryno, nu we areccan ne mægon
þæt fædrencynn fier owihte.
þu þisne middangeard milde geblissa
250: þurh ðinne hercyme, hælende Crist,
ond þa gyldnan geatu, þe in geardagum
ful longe ær bilocen stodan,
heofona heahfrea, hat ontynan,
ond usic þonne gesece þurh þin sylfes gong
255: eaðmod to eorþan. Us is þinra arna þearf!
Hafað se awyrgda wulf tostenced,
deor dædscua, dryhten, þin eowde,
wide towrecene. þæt ðu, waldend, ær
blode gebohtes, þæt se bealofulla
260: hyneð heardlice, ond him on hæft nimeð
ofer usse nioda lust. Forþon we, nergend, þe
biddað geornlice breostgehygdum
þæt þu hrædlice helpe gefremme
wergum wreccan, þæt se wites bona
265: in helle grund hean gedreose,
ond þin hondgeweorc, hæleþa scyppend,
mote arisan ond on ryht cuman
to þam upcundan æþelan rice,
þonan us ær þurh synlust se swearta gæst
270: forteah ond fortylde, þæt we, tires wone,
a butan ende sculon ermþu dreogan,
butan þu usic þon ofostlicor, ece dryhten,
æt þam leodsceaþan, lifgende god,
helm alwihta, hreddan wille.
275: Eala þu mæra middangeardes
seo clæneste cwen ofer eorþan
þara þe gewurde to widan feore,
hu þec mid ryhte ealle reordberend
hatað ond secgað, hæleð geond foldan,
280: bliþe mode, þæt þu bryd sie
þæs selestan swegles bryttan.
Swylce þa hyhstan on heofonum eac,
Cristes þegnas, cweþað ond singað
þæt þu sie hlæfdige halgum meahtum
285: wuldorweorudes, ond worldcundra
hada under heofonum, ond helwara.
Forþon þu þæt ana ealra monna
geþohtest þrymlice, þristhycgende,
þæt þu þinne mægðhad meotude brohtes,
290: sealdes butan synnum. Nan swylc ne cwom
ænig oþer ofer ealle men,
bryd beaga hroden, þe þa beorhtan lac
to heofonhame hlutre mode
siþþan sende. Forðon heht sigores fruma
295: his heahbodan hider gefleogan
of his mægenþrymme ond þe meahta sped
snude cyðan, þæt þu sunu dryhtnes
þurh clæne gebyrd cennan sceolde
monnum to miltse, ond þe, Maria, forð
300: efne unwemme a gehealdan.
Eac we þæt gefrugnon, þæt gefyrn bi þe
soðfæst sægde sum woðbora
in ealddagum, Esaias,
þæt he wære gelæded þæt he lifes gesteald
305: in þam ecan ham eal sceawode.
Wlat þa swa wisfæst witga geond þeodland
oþþæt he gestarode þær gestaþelad wæs
æþelic ingong. Eal wæs gebunden
deoran since duru ormæte,
310: wundurclommum bewriþen. Wende swiðe
þæt ænig elda æfre ne meahte
swa fæstlice forescyttelsas
on ecnesse o inhebban,
oþþe ðæs ceasterhlides clustor onlucan,
315: ær him godes engel þurh glædne geþonc
þa wisan onwrah ond þæt word acwæð:
"Ic þe mæg secgan þæt soð gewearð
þæt ðas gyldnan gatu giet sume siþe
god sylf wile gæstes mægne
320: gefælsian, fæder ælmihtig,
ond þurh þa fæstan locu foldan neosan,
ond hio þonne æfter him ece stondað
simle singales swa beclysed
þæt nænig oþer, nymðe nergend god,
325: hy æfre ma eft onluceð."
Nu þæt is gefylled þæt se froda þa
mid eagum þær on wlatade.
þu eart þæt wealldor, þurh þe waldend frea
æne on þas eorðan ut siðade,
330: ond efne swa þec gemette, meahtum gehrodene,
clæne ond gecorene, Crist ælmihtig.
Swa ðe æfter him engla þeoden
eft unmæle ælces þinges
lioþucægan bileac, lifes brytta.
335: Iowa us nu þa are þe se engel þe,
godes spelboda, Gabriel brohte.
Huru þæs biddað burgsittende
þæt ðu þa frofre folcum cyðe,
þinre sylfre sunu. Siþþan we motan
340: anmodlice ealle hyhtan,
nu we on þæt bearn foran breostum stariað.
Geþinga us nu þristum wordum
þæt he us ne læte leng owihte
in þisse deaðdene gedwolan hyran,
345: ac þæt he usic geferge in fæder rice,
þær we sorglease siþþan motan
wunigan in wuldre mid weoroda god.
Eala þu halga heofona dryhten,
þu mid fæder þinne gefyrn wære
350: efenwesende in þam æþelan ham.
Næs ænig þa giet engel geworden,
ne þæs miclan mægenþrymmes nan
ðe in roderum up rice biwitigað,
þeodnes þryðgesteald ond his þegnunga,
355: þa þu ærest wære mid þone ecan frean
sylf settende þas sidan gesceaft,
brade brytengrundas. Bæm inc is gemæne
heahgæst hleofæst. We þe, hælend Crist,
þurh eaðmedu ealle biddað
360: þæt þu gehyre hæfta stefne,
þinra niedþiowa, nergende god,
hu we sind geswencte þurh ure sylfra gewill.
Habbað wræcmæcgas wergan gæstas,
hetlen helsceaþa, hearde genyrwad,
365: gebunden bealorapum. Is seo bot gelong
eall æt þe anum, ece dryhten.
Hreowcearigum help, þæt þin hidercyme
afrefre feasceafte, þeah we fæhþo wið þec
þurh firena lust gefremed hæbben.
370: Ara nu onbehtum ond usse yrmþa geþenc,
hu we tealtrigað tydran mode,
hwearfiað heanlice. Cym nu, hæleþa cyning,
ne lata to lange. Us is lissa þearf,
þæt þu us ahredde ond us hælogiefe
375: soðfæst sylle, þæt we siþþan forð
þa sellan þing symle moten
geþeon on þeode, þinne willan.
Eala seo wlitige, weorðmynda full,
heah ond halig, heofoncund þrynes,
380: brade geblissad geond brytenwongas
þa mid ryhte sculon reordberende,
earme eorðware ealle mægene
hergan healice, nu us hælend god
wærfæst onwrah þæt we hine witan moton.
385: Forþon hy, dædhwæte, dome geswiðde,
þæt soðfæste seraphinnes cynn,
uppe mid englum a bremende,
unaþreotendum þrymmum singað
ful healice hludan stefne,
390: fægre feor ond neah. Habbaþ folgoþa
cyst mid cyninge. Him þæt Crist forgeaf,
þæt hy motan his ætwiste eagum brucan
simle singales, swegle gehyrste,
weorðian waldend wide ond side,
395: ond mid hyra fiþrum frean ælmihtges
onsyne weardiað, ecan dryhtnes,
ond ymb þeodenstol þringað georne
hwylc hyra nehst mæge ussum nergende
flihte lacan friðgeardum in.
400: Lofiað leoflicne ond in leohte him
þa word cweþað, ond wuldriað
æþelne ordfruman ealra gesceafta:
"Halig eart þu, halig, heahengla brego,
soð sigores frea, simle þu bist halig,
405: dryhtna dryhten! A þin dom wunað
eorðlic mid ældum in ælce tid
wide geweorþad. þu eart weoroda god,
forþon þu gefyldest foldan ond rodoras,
wigendra hleo, wuldres þines,
410: helm alwihta. Sie þe in heannessum
ece hælo, ond in eorþan lof,
beorht mid beornum. þu gebletsad leofa,
þe in dryhtnes noman dugeþum cwome
heanum to hroþre. þe in heahþum sie
415: a butan ende ece herenis."
Eala hwæt, þæt is wræclic wrixl in wera life,
þætte moncynnes milde scyppend
onfeng æt fæmnan flæsc unwemme,
ond sio weres friga wiht ne cuþe,
420: ne þurh sæd ne cwom sigores agend
monnes ofer moldan; ac þæt wæs ma cræft
þonne hit eorðbuend ealle cuþan
þurh geryne, hu he, rodera þrim,
heofona heahfrea, helpe gefremede
425: monna cynne þurh his modor hrif.
Ond swa forðgongende folca nergend
his forgifnesse gumum to helpe
dæleð dogra gehwam, dryhten weoroda.
Forþon we hine domhwate dædum ond wordum
430: hergen holdlice. þæt is healic ræd
monna gehwylcum þe gemynd hafað,
þæt he symle oftost ond inlocast
ond geornlicost god weorþige.
He him þære lisse lean forgildeð,
435: se gehalgoda hælend sylfa,
efne in þam eðle þær he ær ne cwom,
in lifgendra londes wynne,
þær he gesælig siþþan eardað,
ealne widan feorh wunað butan ende. Amen.
440: Nu ðu geornlice gæstgerynum,
mon se mæra, modcræfte sec
þurh sefan snyttro, þæt þu soð wite
hu þæt geeode, þa se ælmihtiga
acenned wearð þurh clænne had,
445: siþþan he Marian, mægða weolman,
mærre meowlan, mundheals geceas,
þæt þær in hwitum hræglum gewerede
englas ne oðeowdun, þa se æþeling cwom,
beorn in Betlem. Bodan wæron gearwe
450: þa þurh hleoþorcwide hyrdum cyðdon,
sægdon soðne gefean, þætte sunu wære
in middangeard meotudes acenned,
in Betleme. Hwæþre in bocum ne cwið
þæt hy in hwitum þær hræglum oðywden
455: in þa æþelan tid, swa hie eft dydon
ða se brega mæra to Bethania,
þeoden þrymfæst, his þegna gedryht
gelaðade, leof weorud. Hy þæs lareowes
on þam wildæge word ne gehyrwdon,
460: hyra sincgiefan. Sona wæron gearwe,
hæleð mid hlaford, to þære halgan byrg,
þær him tacna fela tires brytta
onwrah, wuldres helm, wordgerynum,
ærþon up stige ancenned sunu,
465: efenece bearn, agnum fæder,
þæs ymb feowertig þe he of foldan ær
from deaðe aras, dagena rimes.
Hæfde þa gefylled, swa ær biforan sungon,
witgena word geond woruld innan
470: þurh his þrowinga. þegnas heredon,
lufedun leofwendum lifes agend,
fæder frumsceafta. He him fægre þæs
leofum gesiþum lean æfter geaf,
ond þæt word acwæð waldend engla,
475: gefysed, frea mihtig, to fæder rice:
"Gefeoð ge on ferððe! Næfre ic from hweorfe,
ac ic lufan symle læste wið eowic,
ond eow meaht giefe ond mid wunige,
awo to ealdre, þæt eow æfre ne bið
480: þurh gife mine godes onsien.
Farað nu geond ealne yrmenne grund,
geond widwegas, weoredum cyðað,
bodiað ond bremað beorhtne geleafan,
ond fulwiað folc under roderum.
485: Hweorfað to hæþnum, hergas breotaþ,
fyllað ond feogað, feondscype dwæscað,
sibbe sawað on sefan manna
þurh meahta sped. Ic eow mid wunige,
forð on frofre, ond eow friðe healde
490: strengðu staþolfæstre on stowa gehware."
ða wearð semninga sweg on lyfte
hlud gehyred. Heofonengla þreat,
weorud wlitescyne, wuldres aras,
cwomun on corðre. Cyning ure gewat
495: þurh þæs temples hrof þær hy to segun,
þa þe leofes þa gen last weardedun
on þam þingstede, þegnas gecorene.
Gesegon hi on heahþu hlaford stigan,
godbearn of grundum. Him wæs geomor sefa
500: hat æt heortan, hyge murnende,
þæs þe hi swa leofne leng ne mostun
geseon under swegle. Song ahofun
aras ufancunde, æþeling heredun,
lofedun liffruman, leohte gefegun
505: þe of þæs hælendes heafelan lixte.
Gesegon hy ælbeorhte englas twegen
fægre ymb þæt frumbearn frætwum blican,
cyninga wuldor. Cleopedon of heahþu
wordum wrætlicum ofer wera mengu
510: beorhtan reorde: "Hwæt bidað ge,
Galilesce guman on hwearfte?
Nu ge sweotule geseoð soðne dryhten
on swegl faran; sigores agend
wile up heonan eard gestigan,
515: æþelinga ord, mid þas engla gedryht,
ealra folca fruma, fæder eþelstoll.
We mid þyslice þreate willað
ofer heofona gehlidu hlaford fergan
to þære beorhtan byrg mid þas bliðan gedryht,
520: ealra sigebearna þæt seleste
ond æþeleste, þe ge her on stariað
ond in frofre geseoð frætwum blican.
Wile eft swa þeah eorðan mægðe
sylfa gesecan side herge,
525: ond þonne gedeman dæda gehwylce
þara ðe gefremedon folc under roderum."
ða wæs wuldres weard wolcnum bifongen,
heahengla cyning, ofer hrofas upp,
haligra helm. Hyht wæs geniwad,
530: blis in burgum, þurh þæs beornes cyme.
Gesæt sigehremig on þa swiþran hand
ece eadfruma agnum fæder.
Gewitan him þa gongan to Hierusalem
hæleð hygerofe, in þa halgan burg,
535: geomormode, þonan hy god nyhst
up stigende eagum segun,
hyra wilgifan. þær wæs wopes hring,
torne bitolden; wæs seo treowlufu
hat æt heortan, hreðer innan weoll,
540: beorn breostsefa. Bidon ealle þær
þegnas þrymfulle þeodnes gehata
in þære torhtan byrig tyn niht þa gen,
swa him sylf bibead swegles agend,
ærþon up stige ealles waldend
545: on heofona gehyld. Hwite cwoman
eorla eadgiefan englas togeanes.
ðæt is wel cweden, swa gewritu secgað,
þæt him albeorhte englas togeanes
in þa halgan tid heapum cwoman,
550: sigan on swegle. þa wæs symbla mæst
geworden in wuldre. Wel þæt gedafenað
þæt to þære blisse, beorhte gewerede,
in þæs þeodnes burg þegnas cwoman,
weorud wlitescyne. Gesegon wilcuman
555: on heahsetle heofones waldend,
folca feorhgiefan, frætwum ealles waldend
middangeardes ond mægenþrymmes.
"Hafað nu se halga helle bireafod
ealles þæs gafoles þe hi geardagum
560: in þæt orlege unryhte swealg.
Nu sind forcumene ond in cwicsusle
gehynde ond gehæfte, in helle grund
duguþum bidæled, deofla cempan.
Ne meahtan wiþerbrogan wige spowan,
565: wæpna wyrpum, siþþan wuldres cyning,
heofonrices helm, hilde gefremede
wiþ his ealdfeondum anes meahtum,
þær he of hæfte ahlod huþa mæste
of feonda byrig, folces unrim,
570: þisne ilcan þreat þe ge her on stariað.
Wile nu gesecan sawla nergend
gæsta giefstol, godes agen bearn,
æfter guðplegan. Nu ge geare cunnon
hwæt se hlaford is se þisne here lædeð,
575: nu ge fromlice freondum togeanes
gongað glædmode. Geatu, ontynað!
Wile in to eow ealles waldend,
cyning on ceastre, corðre ne lytle,
fyrnweorca fruma, folc gelædan
580: in dreama dream, ðe he on deoflum genom
þurh his sylfes sygor. Sib sceal gemæne
englum ond ældum a forð heonan
wesan wideferh. Wær is ætsomne
godes ond monna, gæsthalig treow,
585: lufu, lifes hyht, ond ealles leohtes gefea."
Hwæt, we nu gehyrdan hu þæt hælubearn
þurh his hydercyme hals eft forgeaf,
gefreode ond gefreoþade folc under wolcnum,
mære meotudes sunu, þæt nu monna gehwylc
590: cwic þendan her wunað, geceosan mot
swa helle hienþu swa heofones mærþu,
swa þæt leohte leoht swa ða laþan niht,
swa þrymmes þræce swa þystra wræce,
swa mid dryhten dream swa mid deoflum hream,
595: swa wite mid wraþum swa wuldor mid arum,
swa lif swa deað, swa him leofre bið
to gefremmanne, þenden flæsc ond gæst
wuniað in worulde. Wuldor þæs age
þrynysse þrym, þonc butan ende!
600: ðæt is þæs wyrðe þætte werþeode
secgen dryhtne þonc duguða gehwylcre
þe us sið ond ær simle gefremede
þurh monigfealdra mægna geryno.
He us æt giefeð ond æhta sped,
605: welan ofer widlond, ond weder liþe
under swegles hleo. Sunne ond mona,
æþelast tungla eallum scinað,
heofoncondelle, hæleþum on eorðan.
Dreoseð deaw ond ren, duguðe weccaþ
610: to feorhnere fira cynne,
iecað eorðwelan. þæs we ealles sculon
secgan þonc ond lof þeodne ussum,
ond huru þære hælo þe he us to hyhte forgeaf,
ða he þa yrmpðu eft oncyrde
615: æt his upstige þe we ær drugon,
ond geþingade þeodbuendum
wið fæder swæsne fæhþa mæste,
cyning anboren. Cwide eft onhwearf
saulum to sibbe, se þe ær sungen wæs
620: þurh yrne hyge ældum to sorge:
"Ic þec ofer eorðan geworhte, on þære þu scealt yrmþum lifgan,
wunian in gewinne ond wræce dreogan,
feondum to hroþor fusleoð galan,
ond to þære ilcan scealt eft geweorþan,
625: wyrmum aweallen, þonan wites fyr
of þære eorðan scealt eft gesecan."
Hwæt, us þis se æþeling yðre gefremede
þa he leomum onfeng ond lichoman,
monnes magutudre! Siþþan meotodes sunu
630: engla eþel up gestigan
wolde, weoroda god, us se willa bicwom
heanum to helpe on þa halgan tid.
Bi þon giedd awræc Iob, swa he cuðe,
herede helm wera, hælend lofede,
635: ond mid siblufan sunu waldendes
freonoman cende, ond hine fugel nemde,
þone Iudeas ongietan ne meahtan
in ðære godcundan gæstes strengðu.
Wæs þæs fugles flyht feondum on eorþan
640: dyrne ond degol, þam þe deorc gewit
hæfdon on hreþre, heortan stænne.
Noldan hi þa torhtan tacen oncnawan
þe him beforan fremede freobearn godes,
monig mislicu, geond middangeard.
645: Swa se fæla fugel flyges cunnode;
hwilum engla eard up gesohte,
modig meahtum strang, þone maran ham,
hwilum he to eorþan eft gestylde,
þurh gæstes giefe grundsceat sohte,
650: wende to worulde. Bi þon se witga song:
"He wæs upp hafen engla fæðmum
in his þa miclan meahta spede,
heah ond halig, ofer heofona þrym."
Ne meahtan þa þæs fugles flyht gecnawan
655: þe þæs upstiges ondsæc fremedon,
ond þæt ne gelyfdon, þætte liffruma
in monnes hiw ofer mægna þrym,
halig from hrusan, ahafen wurde.
ða us geweorðade se þas world gescop,
660: godes gæstsunu, ond us giefe sealde,
uppe mid englum ece staþelas,
ond eac monigfealde modes snyttru
seow ond sette geond sefan monna.
Sumum wordlaþe wise sendeð
665: on his modes gemynd þurh his muþes gæst,
æðele ondgiet. Se mæg eal fela
singan ond secgan þam bið snyttru cræft
bifolen on ferðe. Sum mæg fingrum wel
hlude fore hæleþum hearpan stirgan,
670: gleobeam gretan. Sum mæg godcunde
reccan ryhte æ. Sum mæg ryne tungla
secgan, side gesceaft. Sum mæg searolice
wordcwide writan. Sumum wiges sped
giefeð æt guþe, þonne gargetrum
675: ofer scildhreadan sceotend sendað,
flacor flangeweorc. Sum mæg fromlice
ofer sealtne sæ sundwudu drifan,
hreran holmþræce. Sum mæg heanne beam
stælgne gestigan. Sum mæg styled sweord,
680: wæpen gewyrcan. Sum con wonga bigong,
wegas widgielle. Swa se waldend us,
godbearn on grundum, his giefe bryttað.
Nyle he ængum anum ealle gesyllan
gæstes snyttru, þy læs him gielp sceþþe
685: þurh his anes cræft ofer oþre forð.
ðus god meahtig geofum unhneawum,
cyning alwihta, cræftum weorðaþ
eorþan tuddor; swylce eadgum blæd
seleð on swegle, sibbe ræreþ
690: ece to ealdre engla ond monna;
swa he his weorc weorþað. Bi þon se witga cwæð
þæt ahæfen wæren halge gimmas,
hædre heofontungol, healice upp,
sunne ond mona. Hwæt sindan þa
695: gimmas swa scyne buton god sylfa?
He is se soðfæsta sunnan leoma,
englum ond eorðwarum æþele scima.
Ofer middangeard mona lixeð,
gæstlic tungol, swa seo godes circe
700: þurh gesomninga soðes ond ryhtes
beorhte bliceð. Swa hit on bocum cwiþ,
siþþan of grundum godbearn astag,
cyning clænra gehwæs, þa seo circe her
æfyllendra eahtnysse bad
705: under hæþenra hyrda gewealdum.
þær ða synsceaðan soþes ne giemdon,
gæstes þearfe, ac hi godes tempel
bræcan ond bærndon, blodgyte worhtan,
feodan ond fyldon. Hwæþre forð bicwom
710: þurh gæstes giefe godes þegna blæd
æfter upstige ecan dryhtnes.
Bi þon Salomon song, sunu Dauiþes,
giedda gearosnottor gæstgerynum,
waldend werþeoda, ond þæt word acwæð:
715: "Cuð þæt geweorðeð, þætte cyning engla,
meotud meahtum swið, munt gestylleð,
gehleapeð hea dune, hyllas ond cnollas
bewrið mid his wuldre, woruld alyseð,
ealle eorðbuend, þurh þone æþelan styll."
720: Wæs se forma hlyp þa he on fæmnan astag,
mægeð unmæle, ond þær mennisc hiw
onfeng butan firenum þæt to frofre gewearð
eallum eorðwarum. Wæs se oþer stiell
bearnes gebyrda, þa he in binne wæs
725: in cildes hiw claþum bewunden,
ealra þrymma þrym. Wæs se þridda hlyp,
rodorcyninges ræs, þa he on rode astag,
fæder, frofre gæst. Wæs se feorða stiell
in byrgenne, þa he þone beam ofgeaf,
730: foldærne fæst. Wæs se fifta hlyp
þa he hellwarena heap forbygde
in cwicsusle, cyning inne gebond,
feonda foresprecan, fyrnum teagum,
gromhydigne, þær he gen ligeð
735: in carcerne clommum gefæstnad,
synnum gesæled. Wæs se siexta hlyp,
haliges hyhtplega, þa he to heofonum astag
on his ealdcyððe. þa wæs engla þreat
on þa halgan tid hleahtre bliþe
740: wynnum geworden. Gesawan wuldres þrym,
æþelinga ord, eðles neosan,
beorhtra bolda. þa wearð burgwarum
eadgum ece gefea æþelinges plega.
þus her on grundum godes ece bearn
745: ofer heahhleoþu hlypum stylde,
modig æfter muntum. Swa we men sculon
heortan gehygdum hlypum styllan
of mægne in mægen, mærþum tilgan
þæt we to þam hyhstan hrofe gestigan
750: halgum weorcum, þær is hyht ond blis,
geþungen þegnweorud. Is us þearf micel
þæt we mid heortan hælo secen,
þær we mid gæste georne gelyfað
þæt þæt hælobearn heonan up stige
755: mid usse lichoman, lifgende god.
Forþon we a sculon idle lustas,
synwunde forseon, ond þæs sellran gefeon.
Habbað we us to frofre fæder on roderum
ælmeahtigne. He his aras þonan,
760: halig of heahðu, hider onsendeð,
þa us gescildaþ wið sceþþendra
eglum earhfarum, þi læs unholdan
wunde gewyrcen, þonne wrohtbora
in folc godes forð onsendeð
765: of his brægdbogan biterne stræl.
Forþon we fæste sculon wið þam færscyte
symle wærlice wearde healdan,
þy læs se attres ord in gebuge,
biter bordgelac, under banlocan,
770: feonda færsearo. þæt bið frecne wund,
blatast benna. Utan us beorgan þa,
þenden we on eorðan eard weardien;
utan us to fæder freoþa wilnian,
biddan bearn godes ond þone bliðan gæst
775: þæt he us gescilde wið sceaþan wæpnum,
laþra lygesearwum, se us lif forgeaf,
leomu, lic ond gæst. Si him lof symle
þurh woruld worulda, wuldor on heofnum.
Ne þearf him ondrædan deofla strælas
780: ænig on eorðan ælda cynnes,
gromra garfare, gif hine god scildeþ,
duguða dryhten. Is þam dome neah
þæt we gelice sceolon leanum hleotan,
swa we widefeorh weorcum hlodun
785: geond sidne grund. Us secgað bec
hu æt ærestan eadmod astag
in middangeard mægna goldhord,
in fæmnan fæðm freobearn godes,
halig of heahþu. Huru ic wene me
790: ond eac ondræde dom ðy reþran,
ðonne eft cymeð engla þeoden,
þe ic ne heold teala þæt me hælend min
on bocum bibead. Ic þæs brogan sceal
geseon synwræce, þæs þe ic soð talge,
795: þær monig beoð on gemot læded
fore onsyne eces deman.
þonne %%C%% cwacað, gehyreð cyning mæðlan,
rodera ryhtend, sprecan reþe word
þam þe him ær in worulde wace hyrdon,
800: þendan %%Y%% ond %%N%% yþast meahtan
frofre findan. þær sceal forht monig
on þam wongstede werig bidan
hwæt him æfter dædum deman wille
wraþra wita. Biþ se %%W%% scæcen
805: eorþan frætwa. %%U%% wæs longe
%%L%% flodum bilocen, lifwynna dæl,
%%F%% on foldan. þonne frætwe sculon
byrnan on bæle; blac rasetteð
recen reada leg, reþe scriþeð
810: geond woruld wide. Wongas hreosað,
burgstede berstað. Brond bið on tyhte,
æleð ealdgestreon unmurnlice,
gæsta gifrast, þæt geo guman heoldan,
þenden him on eorþan onmedla wæs.
815: Forþon ic leofra gehwone læran wille
þæt he ne agæle gæstes þearfe,
ne on gylp geote, þenden god wille
þæt he her in worulde wunian mote,
somed siþian sawel in lice,
820: in þam gæsthofe. Scyle gumena gehwylc
on his geardagum georne biþencan
þæt us milde bicwom meahta waldend
æt ærestan þurh þæs engles word.
Bið nu eorneste þonne eft cymeð,
825: reðe ond ryhtwis. Rodor bið onhrered,
ond þas miclan gemetu middangeardes
beofiað þonne. Beorht cyning leanað
þæs þe hy on eorþan eargum dædum
lifdon leahtrum fa. þæs hi longe sculon
830: ferðwerige onfon in fyrbaðe,
wælmum biwrecene, wraþlic ondlean,
þonne mægna cyning on gemot cymeð,
þrymma mæste. þeodegsa bið
hlud gehyred bi heofonwoman,
835: cwaniendra cirm, cerge reotað
fore onsyne eces deman,
þa þe hyra weorcum wace truwiað.
ðær biþ oðywed egsa mara
þonne from frumgesceape gefrægen wurde
840: æfre on eorðan. þær bið æghwylcum
synwyrcendra on þa snudan tid
leofra micle þonne eall þeos læne gesceaft,
þær he hine sylfne on þam sigeþreate
behydan mæge, þonne herga fruma,
845: æþelinga ord, eallum demeð,
leofum ge laðum, lean æfter ryhte,
þeoda gehwylcre. Is us þearf micel
þæt we gæstes wlite ær þam gryrebrogan
on þas gæsnan tid georne biþencen.
850: Nu is þon gelicost swa we on laguflode
ofer cald wæter ceolum liðan
geond sidne sæ, sundhengestum,
flodwudu fergen. Is þæt frecne stream
yða ofermæta þe we her on lacað
855: geond þas wacan woruld, windge holmas
ofer deop gelad. Wæs se drohtað strong
ærþon we to londe geliden hæfdon
ofer hreone hrycg. þa us help bicwom,
þæt us to hælo hyþe gelædde,
860: godes gæstsunu, ond us giefe sealde
þæt we oncnawan magun ofer ceoles bord
hwær we sælan sceolon sundhengestas,
ealde yðmearas, ancrum fæste.
Utan us to þære hyðe hyht staþelian,
865: ða us gerymde rodera waldend,
halge on heahþu, þa he heofonum astag.
ðonne mid fere foldbuende
se micla dæg meahtan dryhtnes
æt midre niht mægne bihlæmeð,
870: scire gesceafte, swa oft sceaða fæcne,
þeof þristlice, þe on þystre fareð,
on sweartre niht, sorglease hæleð
semninga forfehð slæpe gebundne,
eorlas ungearwe yfles genægeð.
875: Swa on Syne beorg somod up cymeð
mægenfolc micel, meotude getrywe,
beorht ond bliþe. Him weorþeð blæd gifen!
þonne from feowerum foldan sceatum,
þam ytemestum eorþan rices,
880: englas ælbeorhte on efen blawað
byman on brehtme. Beofað middangeard,
hruse under hæleþum. Hlydað tosomne,
trume ond torhte, wið tungla gong,
singað ond swinsiaþ suþan ond norþan,
885: eastan ond westan, ofer ealle gesceaft.
Weccað of deaðe dryhtgumena bearn,
eall monna cynn, to meotudsceafte
egeslic of þære ealdan moldan, hatað hy upp astandan
sneome of slæpe þy fæstan. þær mon mæg sorgende folc
890: gehyran hygegeomor, hearde gefysed,
cearum cwiþende cwicra gewyrhtu,
forhte afærde. þæt bið foretacna mæst
þara þe ær oþþe sið æfre gewurde
monnum oþywed, þær gemengde beoð
895: onhælo gelac engla ond deofla,
beorhtra ond blacra. Weorþeð bega cyme,
hwitra ond sweartra, swa him is ham sceapen
ungelice, englum ond deoflum.
þonne semninga on Syne beorg
900: suþaneastan sunnan leoma
cymeð of scyppende scynan leohtor
þonne hit men mægen modum ahycgan,
beorhte blican, þonne bearn godes
þurh heofona gehleodu hider oðyweð.
905: Cymeð wundorlic Cristes onsyn,
æþelcyninges wlite, eastan fram roderum,
on sefan swete sinum folce,
biter bealofullum, gebleod wundrum,
eadgum ond earmum ungelice.
910: He bið þam godum glædmod on gesihþe,
wlitig, wynsumlic, weorude þam halgan,
on gefean fæger, freond ond leoftæl,
lufsum ond liþe leofum monnum
to sceawianne þone scynan wlite,
915: weðne mid willum, waldendes cyme,
mægencyninges, þam þe him on mode ær
wordum ond weorcum wel gecwemdun.
He bið þam yflum egeslic ond grimlic
to geseonne, synnegum monnum,
920: þam þær mid firenum cumað, forð forworhte.
þæt mæg wites to wearninga þam þe hafað wisne geþoht,
þæt se him eallunga owiht ne ondrædeð,
se for ðære onsyne egsan ne weorþeð
forht on ferðe, þonne he frean gesihð
925: ealra gesceafta ondweardne faran
mid mægenwundrum mongum to þinge,
ond him on healfa gehwone heofonengla þreat
ymbutan farað, ælbeorhtra scolu,
hergas haligra, heapum geneahhe.
930: Dyneð deop gesceaft, ond fore dryhtne færeð
wælmfyra mæst ofer widne grund.
Hlemmeð hata leg, heofonas berstað,
trume ond torhte, tungol ofhreosað.
þonne weorþeð sunne sweart gewended
935: on blodes hiw, seo ðe beorhte scan
ofer ærworuld ælda bearnum;
mona þæt sylfe, þe ær moncynne
nihtes lyhte, niþer gehreoseð
ond steorran swa some stredað of heofone,
940: þurh ða strongan lyft stormum abeatne.
Wile ælmihtig mid his engla gedryht,
mægencyninga meotod, on gemot cuman,
þrymfæst þeoden. Bið þær his þegna eac
hreþeadig heap. Halge sawle
945: mid hyra frean farað, þonne folca weard
þurh egsan þrea eorðan mægðe
sylfa geseceð. Weorþeð geond sidne grund
hlud gehyred heofonbyman stefn,
ond on seofon healfa swogað windas,
950: blawað brecende bearhtma mæste,
weccað ond woniað woruld mid storme,
fyllað mid fere foldan gesceafte.
ðonne heard gebrec, hlud, unmæte,
swar ond swiðlic, swegdynna mæst,
955: ældum egeslic, eawed weorþeð.
þær mægen werge monna cynnes
wornum hweorfað on widne leg,
þa þær cwice meteð cwelmende fyr,
sume up, sume niþer, ældes fulle.
960: þonne bið untweo þæt þær Adames
cyn, cearena full, cwiþeð gesargad,
nales fore lytlum, leode geomre,
ac fore þam mæstan mægenearfeþum,
ðonne eall þreo on efen nimeð
965: won fyres wælm wide tosomne,
se swearta lig, sæs mid hyra fiscum,
eorþan mid hire beorgum, ond upheofon
torhtne mid his tunglum. Teonleg somod
þryþum bærneð þreo eal on an
970: grimme togædre. Grornað gesargad
eal middangeard on þa mæran tid.
Swa se gifra gæst grundas geondseceð;
hiþende leg heahgetimbro
fylleð on foldwong fyres egsan,
975: widmære blæst woruld mid ealle,
hat, heorogifre. Hreosað geneahhe
tobrocene burgweallas. Beorgas gemeltað
ond heahcleofu, þa wið holme ær
fæste wið flodum foldan sceldun,
980: stið ond stæðfæst, staþelas wið wæge,
wætre windendum. þonne wihta gehwylce,
deora ond fugla, deaðleg nimeð,
færeð æfter foldan fyrswearta leg,
weallende wiga. Swa ær wæter fleowan,
985: flodas afysde, þonne on fyrbaðe
swelað sæfiscas; sundes getwæfde
wægdeora gehwylc werig swelteð,
byrneþ wæter swa weax. þær bið wundra ma
þonne hit ænig on mode mæge aþencan,
990: hu þæt gestun ond se storm ond seo stronge lyft
brecað brade gesceaft. Beornas gretað,
wepað wanende wergum stefnum,
heane, hygegeomre, hreowum gedreahte.
Seoþeð swearta leg synne on fordonum,
995: ond goldfrætwe gleda forswelgað,
eall ærgestreon eþelcyninga.
ðær bið cirm ond cearu, ond cwicra gewin,
gehreow ond hlud wop bi heofonwoman,
earmlic ælda gedreag. þonan ænig ne mæg,
1000: firendædum fah, frið gewinnan,
legbryne losian londes ower,
ac þæt fyr nimeð þurh foldan gehwæt,
græfeð grimlice, georne aseceð
innan ond utan eorðan sceatas,
1005: oþþæt eall hafað ældes leoma
woruldwidles wom wælme forbærned.
ðonne mihtig god on þone mæran beorg
mid þy mæstan mægenþrymme cymeð,
heofonengla cyning, halig scineð,
1010: wuldorlic ofer weredum, waldende god,
ond hine ymbutan æþelduguð betast,
halge herefeðan, hlutre blicað,
eadig engla gedryht. Ingeþoncum
forhte beofiað fore fæder egsan.
1015: Forþon nis ænig wundor hu him woruldmonna
seo unclæne gecynd, cearum sorgende,
hearde ondrede, ðonne sio halge gecynd,
hwit ond heofonbeorht, heagengla mægen,
for ðære onsyne beoð egsan afyrhte,
1020: bidað beofiende beorhte gesceafte
dryhtnes domes. Daga egeslicast
weorþeð in worulde, þonne wuldorcyning
þurh þrym þreað þeoda gehwylce,
hateð arisan reordberende
1025: of foldgrafum, folc anra gehwylc,
cuman to gemote moncynnes gehwone.
þonne eall hraðe Adames cynn
onfehð flæsce, weorþeð foldræste
eardes æt ende. Sceal þonne anra gehwylc
1030: fore Cristes cyme cwic arisan,
leoðum onfon ond lichoman,
edgeong wesan. Hafað eall on him
þæs þe he on foldan in fyrndagum,
godes oþþe gales, on his gæste gehlod,
1035: geara gongum, hafað ætgædre bu,
lic ond sawle. Sceal on leoht cuman
sinra weorca wlite ond worda gemynd
ond heortan gehygd fore heofona cyning.
ðonne biþ geyced ond geedniwad
1040: moncyn þurh meotud. Micel ariseð
dryhtfolc to dome, siþþan deaþes bend
toleseð liffruma. Lyft bið onbærned,
hreosað heofonsteorran, hyþað wide
gifre glede, gæstas hweorfað
1045: on ecne eard. Opene weorþað
ofer middangeard monna dæde.
Ne magun hord weras, heortan geþohtas,
fore waldende wihte bemiþan.
Ne sindon him dæda dyrne, ac þær bið dryhtne cuð
1050: on þam miclan dæge, hu monna gehwylc
ær earnode eces lifes,
ond eall ondweard þæt hi ær oþþe sið
worhtun in worulde. Ne bið þær wiht forholen
monna gehygda, ac se mæra dæg
1055: hreþerlocena hord, heortan geþohtas,
ealle ætyweð. ær sceal geþencan
gæstes þearfe, se þe gode mynteð
bringan beorhtne wlite, þonne bryne costað,
hat, heorugifre, hu gehealdne sind
1060: sawle wið synnum fore sigedeman.
ðonne sio byman stefen ond se beorhta segn,
ond þæt hate fyr ond seo hea duguð,
ond se engla þrym ond se egsan þrea,
ond se hearda dæg ond seo hea rod,
1065: ryht aræred rices to beacne,
folcdryht wera biforan bonnað,
sawla gehwylce þara þe sið oþþe ær
on lichoman leoþum onfengen.
ðonne weoroda mæst fore waldende,
1070: ece ond edgeong, ondweard gæð
neode ond nyde, bi noman gehatne,
berað breosta hord fore bearn godes,
feores frætwe. Wile fæder eahtan
hu gesunde suna sawle bringen
1075: of þam eðle þe hi on lifdon.
ðonne beoð bealde þa þe beorhtne wlite
meotude bringað. Bið hyra meaht ond gefea
swiðe gesæliglic sawlum to gielde,
wuldorlean weorca. Wel is þam þe motun
1080: on þa grimman tid gode lician.
þær him sylfe geseoð sorga mæste,
synfa men, sarigferðe.
Ne bið him to are þæt þær fore ellþeodum
usses dryhtnes rod ondweard stondeð,
1085: beacna beorhtast, blode bistemed,
heofoncyninges hlutran dreore,
biseon mid swate þæt ofer side gesceaft
scire scineð. Sceadu beoð bidyrned
þær se leohta beam leodum byrhteð.
1090: þæt þeah to teonum geteod weorþeð,
þeodum to þrea, þam þe þonc gode
womwyrcende wita ne cuþun,
þæs he on þone halgan beam ahongen wæs
fore moncynnes manforwyrhtu,
1095: þær he leoflice lifes ceapode,
þeoden moncynne, on þam dæge,
mid þy weorðe, þe no wom dyde
his lichoma leahtra firena,
mid þy usic alysde. þæs he eftlean wile
1100: þurh eorneste ealles gemonian,
ðonne sio reade rod ofer ealle
swegle scineð on þære sunnan gyld.
On þa forhtlice firenum fordone,
swearte synwyrcend, sorgum wlitað,
1105: geseoð him to bealwe þæt him betst bicwom,
þær hy hit to gode ongietan woldan.
Ond eac þa ealdan wunde ond þa openan dolg
on hyra dryhtne geseoð dreorigferðe,
swa him mid næglum þurhdrifan niðhycgende
1110: þa hwitan honda ond þa halgan fet,
ond of his sidan swa some swat forletan,
þær blod ond wæter bu tu ætsomne
ut bicwoman fore eagna gesyhð,
rinnan fore rincum, þa he on rode wæs.
1115: Eall þis magon him sylfe geseon þonne,
open, orgete, þæt he for ælda lufan,
firenfremmendra, fela þrowade.
Magun leoda bearn leohte oncnawan
hu hine lygnedon lease on geþoncum,
1120: hysptun hearmcwidum, ond on his hleor somod
hyra spatl speowdon. Spræcon him edwit,
ond on þone eadgan ondwlitan swa some
helfuse men hondum slogun,
folmum areahtum ond fystum eac,
1125: ond ymb his heafod heardne gebigdon
beag þyrnenne, blinde on geþoncum,
dysge ond gedwealde. Gesegun þa dumban gesceaft,
eorðan ealgrene ond uprodor,
forhte gefelan frean þrowinga,
1130: ond mid cearum cwiðdun, þeah hi cwice næron,
þa hyra scyppend sceaþan onfengon
syngum hondum. Sunne wearð adwæsced,
þream aþrysmed; þa sio þeod geseah
in Hierusalem godwebba cyst
1135: þæt ær ðam halgan huse sceolde
to weorþunga weorud sceawian;
ufan eall forbærst þæt hit on eorþan læg
on twam styccum. þæs temples segl,
wundorbleom geworht to wlite þæs huses,
1140: sylf slat on tu, swylce hit seaxes ecg
scearp þurhwode. Scire burstan
muras ond stanas monge æfter foldan,
ond seo eorðe eac, egsan myrde,
beofode on bearhtme, ond se brada sæ
1145: cyðde cræftes meaht ond of clomme bræc
up yrringa on eorþan fæðm,
ge on stede scynum steorran forleton
hyra swæsne wlite. On þa sylfan tid
heofon hluttre ongeat hwa hine healice
1150: torhtne getremede tungolgimmum;
forþon he his bodan sende, þa wæs geboren ærest
gesceafta scircyning. Hwæt, eac scyldge men
gesegon to soðe, þy sylfan dæge
þe on þrowade, þeodwundor micel,
1155: þætte eorðe ageaf þa hyre on lægun.
Eft lifgende up astodan
þa þe heo ær fæste bifen hæfde,
deade bibyrgde, þe dryhtnes bibod
heoldon on hreþre. Hell eac ongeat,
1160: scyldwreccende, þæt se scyppend cwom,
waldende god, þa heo þæt weorud ageaf,
hloþe of ðam hatan hreþre. Hyge wearð mongum blissad,
sawlum sorge toglidene. Hwæt, eac sæ cyðde
hwa hine gesette on sidne grund,
1165: tirmeahtig cyning; forþon he hine tredne him
ongean gyrede, þonne god wolde
ofer sine yðe gan. Eahstream ne dorste
his frean fet flode bisencan,
ge eac beamas onbudon hwa hy mid bledum sceop,
1170: monge, nales fea, ða mihtig god
on hira anne gestag þær he earfeþu
geþolade fore þearfe þeodbuendra,
laðlicne deað leodum to helpe.
ða wearð beam monig blodigum tearum
1175: birunnen under rindum, reade ond þicce;
sæp wearð to swate. þæt asecgan ne magun
foldbuende þurh frod gewit,
hu fela þa onfundun þa gefelan ne magun
dryhtnes þrowinga, deade gesceafte.
1180: þa þe æþelast sind eorðan gecynda,
ond heofones eac heahgetimbro,
eall fore þam anum unrot gewearð,
forhtafongen. þeah hi ferðgewit
of hyra æþelum ænig ne cuþen,
1185: wendon swa þeah wundrum, þa hyra waldend for
of lichoman. Leode ne cuþon,
modblinde men meotud oncnawan,
flintum heardran, þæt hi frea nerede
fram hellcwale halgum meahtum,
1190: alwalda god. þæt æt ærestan
foreþoncle men from fruman worulde
þurh wis gewit, witgan dryhtnes,
halge higegleawe, hæleþum sægdon,
oft, nales æne, ymb þæt æþele bearn,
1195: ðæt se earcnanstan eallum sceolde
to hleo ond to hroþer hæleþa cynne
weorðan in worulde, wuldres agend,
eades ordfruma, þurh þa æþelan cwenn.
Hwæs weneð se þe mid gewitte nyle
1200: gemunan þa mildan meotudes lare,
ond eal ða earfeðu þe he fore ældum adreag,
forþon þe he wolde þæt we wuldres eard
in ecnesse agan mosten?
Swa þam bið grorne on þam grimman dæge
1205: domes þæs miclan, þam þe dryhtnes sceal,
deaðfirenum forden, dolg sceawian,
wunde ond wite. On werigum sefan
geseoð sorga mæste, hu se sylfa cyning
mid sine lichoman lysde of firenum
1210: þurh milde mod, þæt hy mostun manweorca
tome lifgan, ond tires blæd
ecne agan. Hy þæs eðles þonc
hyra waldende wita ne cuþon;
forþon þær to teonum þa tacen geseoð
1215: orgeatu on gode, ungesælge,
þonne Crist siteð on his cynestole,
on heahsetle, heofonmægna god,
fæder ælmihtig. Folca gehwylcum
scyppend scinende scrifeð bi gewyrhtum,
1220: eall æfter ryhte rodera waldend.
ðonne beoð gesomnad on þa swiþran hond
þa clænan folc, Criste sylfum
gecorene bi cystum, þa ær sinne cwide georne
lustum læstun on hyra lifdagum,
1225: ond þær womsceaþan on þone wyrsan dæl
fore scyppende scyrede weorþað,
hateð him gewitan on þa winstran hond,
sigora soðcyning, synfulra weorud.
þær hy arasade reotað ond beofiað
1230: fore frean forhte, swa fule swa gæt,
unsyfre folc, arna ne wenað.
ðonne bið gæsta dom fore gode sceaden
wera cneorissum, swa hi geworhtun ær,
þær bið on eadgum eðgesyne
1235: þreo tacen somod, þæs þe hi hyra þeodnes wel
wordum ond weorcum willan heoldon.
An is ærest orgeate þær
þæt hy fore leodum leohte blicaþ,
blæde ond byrhte ofer burga gesetu.
1240: Him on scinað ærgewyrhtu,
on sylfra gehwam sunnan beorhtran.
Oþer is to eacan ondgete swa some,
þæt hy him in wuldre witon waldendes giefe,
ond on seoð, eagum to wynne,
1245: þæt hi on heofonrice hlutre dreamas
eadge mid englum agan motun.
ðonne bið þridde, hu on þystra bealo
þæt gesælige weorud gesihð þæt fordone
sar þrowian, synna to wite,
1250: weallendne lig, ond wyrma slite
bitrum ceaflum, byrnendra scole.
Of þam him aweaxeð wynsum gefea,
þonne hi þæt yfel geseoð oðre dreogan,
þæt hy þurh miltse meotudes genæson.
1255: ðonne hi þy geornor gode þonciað
blædes ond blissa þe hy bu geseoð,
þæt he hy generede from niðcwale
ond eac forgeaf ece dreamas;
bið him hel bilocen, heofonrice agiefen.
1260: Swa sceal gewrixled þam þe ær wel heoldon
þurh modlufan meotudes willan.
ðonne bið þam oþrum ungelice
willa geworden. Magon weana to fela
geseon on him selfum, synne genoge
1265: atolearfoða ær gedenra.
þær him sorgendum sar oðclifeð,
þroht þeodbealu, on þreo healfa.
An is þara þæt hy him yrmþa to fela,
grim helle fyr, gearo to wite
1270: ondweard seoð, on þam hi awo sculon,
wræc winnende, wærgðu dreogan.
þonne is him oþer earfeþu swa some
scyldgum to sconde, þæt hi þær scoma mæste
dreogað fordone. On him dryhten gesihð
1275: nales feara sum firenbealu laðlic,
ond þæt ællbeorhte eac sceawiað
heofonengla here, ond hæleþa bearn,
ealle eorðbuend ond atol deofol,
mircne mægencræft, manwomma gehwone
1280: magun þurh þa lichoman, leahtra firene,
geseon on þam sawlum. Beoð þa syngan flæsc
scandum þurhwaden swa þæt scire glæs,
þæt mon yþæst mæg eall þurhwlitan.
ðonne bið þæt þridde þearfendum sorg,
1285: cwiþende cearo, þæt hy on þa clænan seoð,
hu hi fore goddædum glade blissiað,
þa hy, unsælge, ær forhogdun
to donne þonne him dagas læstun;
ond be hyra weorcum wepende sar
1290: þæt hi ær freolice fremedon unryht.
Geseoð hi þa betran blæde scinan;
ne bið him hyra yrmðu an to wite,
ac þara oþerra ead to sorgum,
þæs þe hy swa fægre gefean on fyrndagum
1295: ond swa ænlice anforletun,
þurh leaslice lices wynne,
earges flæschoman idelne lust.
þær hi ascamode, scondum gedreahte,
swiciað on swiman; synbyrþenne,
1300: firenweorc berað, on þæt þa folc seoð.
Wære him þonne betre þæt hy bealodæde,
ælces unryhtes, ær gescomeden
fore anum men, eargra weorca,
godes bodan sægdon þæt hi to gyrne wiston
1305: firendæda on him. Ne mæg þurh þæt flæsc se scrift
geseon on þære sawle, hwæþer him mon soð þe lyge
sagað on hine sylfne, þonne he þa synne bigæð.
Mæg mon swa þeah gelacnigan leahtra gehwylcne,
yfel unclæne, gif he hit anum gesegð,
1310: ond nænig bihelan mæg on þam heardan dæge
wom unbeted, ðær hit þa weorud geseoð.
Eala, þær we nu magon wraþe firene
geseon on ussum sawlum, synna wunde,
mid lichoman leahtra gehygdu,
1315: eagum unclæne ingeþoncas!
Ne þæt ænig mæg oþrum gesecgan
mid hu micle elne æghwylc wille
þurh ealle list lifes tiligan,
feores forhtlice, forð aðolian,
1320: synrust þwean ond hine sylfne þrean,
ond þæt wom ærran wunde hælan,
þone lytlan fyrst þe her lifes sy,
þæt he mæge fore eagum eorðbuendra
unscomiende eðles mid monnum
1325: brucan bysmerleas, þendan bu somod
lic ond sawle lifgan mote.
Nu we sceolon georne gleawlice þurhseon
usse hreþercofan heortan eagum,
innan uncyste. We mid þam oðrum ne magun,
1330: heafodgimmum, hygeþonces ferð
eagum þurhwlitan ænge þinga,
hwæþer him yfel þe god under wunige,
þæt he on þa grimman tid gode licie,
þonne he ofer weoruda gehwylc wuldre scineð
1335: of his heahsetle hlutran lege.
þær he fore englum ond fore elþeodum
to þam eadgestum ærest mæðleð,
ond him swæslice sibbe gehateð,
heofona heahcyning; halgan reorde
1340: frefreð he fægre ond him friþ beodeð,
hateð hy gesunde ond gesenade
on eþel faran engla dreames,
ond þæs to widan feore willum neotan:
"Onfoð nu mid freondum mines fæder rice
1345: þæt eow wæs ær woruldum wynlice gearo,
blæd mid blissum, beorht eðles wlite,
hwonne ge þa lifwelan mid þam leofstum,
swase swegldreamas, geseon mosten.
Ge þæs earnedon þa ge earme men,
1350: woruldþearfende, willum onfengun
on mildum sefan. ðonne hy him þurh minne noman
eaðmode to eow arna bædun,
þonne ge hyra hulpon ond him hleoð gefon,
hingrendum hlaf ond hrægl nacedum;
1355: ond þa þe on sare seoce lagun,
æfdon unsofte, adle gebundne,
to þam ge holdlice hyge staþeladon
mid modes myne. Eall ge þæt me dydon,
ðonne ge hy mid sibbum sohtun, ond hyra sefan trymedon
1360: forð on frofre. þæs ge fægre sceolon
lean mid leofum lange brucan."
Onginneð þonne to þam yflum ungelice
wordum mæðlan þe him bið on þa wynstran hond,
þurh egsan þrea, alwalda god.
1365: Ne þurfon hi þonne to meotude miltse gewenan,
lifes ne lissa, ac þær lean cumað
werum bi gewyrhtum worda ond dæda,
reordberendum; sceolon þone ryhtan dom
anne geæfnan, egsan fulne.
1370: Bið þær seo miccle milts afyrred
þeodbuendum, on þam dæge,
þæs ælmihtigan, þonne he yrringa
on þæt fræte folc firene stæleð
laþum wordum, hateð hyra lifes riht
1375: ondweard ywan þæt he him ær forgeaf
syngum to sælum. Onginneð sylf cweðan,
swa he to anum sprece, ond hwæþre ealle mæneð,
firensynnig folc, frea ælmihtig:
"Hwæt, ic þec mon minum hondum
1380: ærest geworhte, ond þe ondgiet sealde.
Of lame ic þe leoþo gesette, geaf ic ðe lifgendne gæst,
arode þe ofer ealle gesceafte, gedyde ic þæt þu onsyn hæfdest,
mægwlite me gelicne. Geaf ic þe eac meahta sped,
welan ofer widlonda gehwylc, nysses þu wean ænigne dæl,
1385: ðystra þæt þu þolian sceolde. þu þæs þonc ne wisses.
þa ic ðe swa scienne gesceapen hæfde,
wynlicne geworht, ond þe welan forgyfen
þæt ðu mostes wealdan worulde gesceaftum,
ða ic þe on þa fægran foldan gesette
1390: to neotenne neorxnawonges
beorhtne blædwelan, bleom scinende,
ða þu lifes word læstan noldes,
ac min bibod bræce be þines bonan worde.
Fæcnum feonde furþor hyrdes,
1395: sceþþendum scaþan, þonne þinum scyppende.
Nu ic ða ealdan race anforlæte,
hu þu æt ærestan yfle gehogdes,
firenweorcum forlure þæt ic ðe to fremum sealde.
þa ic þe goda swa fela forgiefen hæfde
1400: ond þe on þam eallum eades to lyt
mode þuhte, gif þu meahte sped
efenmicle gode agan ne moste,
ða þu of þan gefean fremde wurde,
feondum to willan feor aworpen.
1405: Neorxnawonges wlite nyde sceoldes
agiefan geomormod, gæsta eþel,
earg ond unrot, eallum bidæled
dugeþum ond dreamum, ond þa bidrifen wurde
on þas þeostran weoruld, þær þu þolades siþþan
1410: mægenearfeþu micle stunde,
sar ond swar gewin ond sweartne deað,
ond æfter hingonge hreosan sceoldes
hean in helle, helpendra leas.
ða mec ongon hreowan þæt min hondgeweorc
1415: on feonda geweald feran sceolde,
moncynnes tuddor mancwealm seon,
sceolde uncuðne eard cunnian,
sare siþas. þa ic sylf gestag,
maga in modor, þeah wæs hyre mægdenhad
1420: æghwæs onwalg. Wearð ic ana geboren
folcum to frofre. Mec mon folmum biwond,
biþeahte mid þearfan wædum, ond mec þa on þeostre alegde
biwundenne mid wonnum claþum. Hwæt, ic þæt for worulde geþolade!
Lytel þuhte ic leoda bearnum, læg ic on heardum stane,
1425: cildgeong on crybbe. Mid þy ic þe wolde cwealm afyrran,
hat helle bealu, þæt þu moste halig scinan
eadig on þam ecan life, forðon ic þæt earfeþe wonn.
Næs me for mode, ac ic on magugeoguðe
yrmþu geæfnde, arleas licsar,
1430: þæt ic þurh þa wære þe gelic,
ond þu meahte minum weorþan
mægwlite gelic, mane bidæled.
Ond fore monna lufan min þrowade
heafod hearmslege; hleor geþolade,
1435: oft ondlata, arleasra spatl,
of muðe onfeng, manfremmendra.
Swylce hi me geblendon bittre tosomne
unswetne drync ecedes ond geallan.
ðonne ic fore folce onfeng feonda geniðlan,
1440: fylgdon me mid firenum, fæhþe ne rohtun,
ond mid sweopum slogun. Ic þæt sar for ðe
þurh eaðmedu eall geþolade,
hosp ond heardcwide. þa hi hwæsne beag
ymb min heafod heardne gebygdon,
1445: þream biþrycton, se wæs of þornum geworht.
ða ic wæs ahongen on heanne beam,
rode gefæstnad, ða hi ricene mid spere
of minre sidan swat ut guton,
dreor to foldan, þæt þu of deofles þurh þæt
1450: nydgewalde genered wurde.
ða ic, womma leas, wite þolade,
yfel earfeþu, oþþæt ic anne forlet
of minum lichoman lifgendne gæst.
Geseoð nu þa feorhdolg þe ge gefremedun ær
1455: on minum folmum ond on fotum swa some,
þurh þa ic hongade hearde gefæstnad;
meaht her eac geseon orgete nu gen
on minre sidan swatge wunde.
Hu þær wæs unefen racu unc gemæne!
1460: Ic onfeng þin sar þæt þu moste gesælig
mines eþelrices eadig neotan,
ond þe mine deaðe deore gebohte
þæt longe lif þæt þu on leohte siþþan,
wlitig, womma leas, wunian mostes.
1465: Læg min flæschoma in foldan bigrafen,
niþre gehyded, se ðe nængum scod,
in byrgenne, þæt þu meahte beorhte uppe
on roderum wesan, rice mid englum.
For hwon forlete þu lif þæt scyne
1470: þæt ic þe for lufan mid mine lichoman
heanum to helpe hold gecypte?
Wurde þu þæs gewitleas þæt þu waldende
þinre alysnesse þonc ne wisses?
Ne ascige ic nu owiht bi þam bitran
1475: deaðe minum þe ic adreag fore þe,
ac forgield me þin lif, þæs þe ic iu þe min
þurh woruldwite weorð gesealde;
ðæs lifes ic manige þe þu mid leahtrum hafast
ofslegen synlice sylfum to sconde.
1480: For hwan þu þæt selegescot þæt ic me swæs on þe
gehalgode, hus to wynne,
þurh firenlustas, fule synne,
unsyfre bismite sylfes willum?
Ge þu þone lichoman þe ic alysde me
1485: feondum of fæðme, ond þa him firene forbead,
scyldwyrcende scondum gewemdest.
For hwon ahenge þu mec hefgor on þinra honda rode
þonne iu hongade? Hwæt, me þeos heardra þynceð!
Nu is swærra mid mec þinra synna rod
1490: þe ic unwillum on beom gefæstnad,
þonne seo oþer wæs þe ic ær gestag,
willum minum, þa mec þin wea swiþast
æt heortan gehreaw, þa ic þec from helle ateah,
þær þu hit wolde sylfa siþþan gehealdan.
1495: Ic wæs on worulde wædla þæt ðu wurde welig in heofonum,
earm ic wæs on eðle þinum þæt þu wurde eadig on minum.
þa ðu þæs ealles ænigne þonc
þinum nergende nysses on mode.
Bibead ic eow þæt ge broþor mine
1500: in woruldrice wel aretten
of þam æhtum þe ic eow on eorðan geaf,
earmra hulpen. Earge ge þæt læstun,
þearfum forwyrndon þæt hi under eowrum þæce mosten
in gebugan, ond him æghwæs oftugon,
1505: þurh heardne hyge, hrægles nacedum,
moses meteleasum. þeah hy him þurh minne noman
werge, wonhale, wætan bædan,
drynces gedreahte, duguþa lease,
þurste geþegede, ge him þriste oftugon.
1510: Sarge ge ne sohton, ne him swæslic word
frofre gespræcon, þæt hy þy freoran hyge
mode gefengen. Eall ge þæt me dydan,
to hynþum heofoncyninge. þæs ge sceolon hearde adreogan
wite to widan ealdre, wræc mid deoflum geþolian."
1515: ðonne þær ofer ealle egeslicne cwide
sylf sigora weard, sares fulne,
ofer þæt fæge folc forð forlæteð,
cwið to þara synfulra sawla feþan:
"Farað nu, awyrgde, willum biscyrede
1520: engla dreames, on ece fir
þæt wæs Satane ond his gesiþum mid,
deofle gegearwad ond þære deorcan scole,
hat ond heorogrim. On þæt ge hreosan sceolan!"
Ne magon hi þonne gehynan heofoncyninges bibod,
1525: rædum birofene. Sceolon raþe feallan
on grimne grund þa ær wiþ gode wunnon.
Bið þonne rices weard reþe ond meahtig,
yrre ond egesful. Ondweard ne mæg
on þissum foldwege feond gebidan.
1530: Swapeð sigemece mid þære swiðran hond
þæt on þæt deope dæl deofol gefeallað
in sweartne leg, synfulra here
under foldan sceat, fæge gæstas
on wraþra wic, womfulra scolu
1535: werge to forwyrde on witehus,
deaðsele deofles. Nales dryhtnes gemynd
siþþan gesecað, synne ne aspringað,
þær hi leahtrum fa, lege gebundne,
swylt þrowiað. Bið him synwracu
1540: ondweard undyrne; þæt is ece cwealm.
Ne mæg þæt hate dæl of heoloðcynne
in sinnehte synne forbærnan
to widan feore, wom of þære sawle,
ac þær se deopa seað dreorge fedeð,
1545: grundleas giemeð gæsta on þeostre,
æleð hy mid þy ealdan lige, ond mid þy egsan forste,
wraþum wyrmum ond mid wita fela,
frecnum feorhgomum, folcum scendeð.
þæt we magon eahtan ond on an cweþan,
1550: soðe secgan, þæt se sawle weard,
lifes wisdom, forloren hæbbe,
se þe nu ne giemeð hwæþer his gæst sie
earm þe eadig, þær he ece sceal
æfter hingonge hamfæst wesan.
1555: Ne bisorgað he synne to fremman,
wonhydig mon, ne he wihte hafað
hreowe on mode þæt him halig gæst
losige þurh leahtras on þas lænan tid.
ðonne mansceaða fore meotude forht,
1560: deorc on þam dome standeð, ond deaðe fah,
wommum awyrged, bið se wærloga
fyres afylled. Feores unwyrðe,
egsan geþread, ondweard gode
won ond wliteleas hafað werges bleo,
1565: facentacen feores. ðonne firena bearn
tearum geotað, þonne þæs tid ne biþ,
synne cwiþað; ac hy to sið doð
gæstum helpe, ðonne þæs giman nele
weoruda waldend, hu þa womsceaþan
1570: hyra ealdgestreon on þa openan tid
sare greten. Ne biþ þæt sorga tid
leodum alyfed, þæt þær læcedom
findan mote, se þe nu his feore nyle
hælo strynan þenden her leofað.
1575: Ne bið þær ængum godum gnorn ætywed,
ne nængum yflum wel, ac þær æghwæþer
anfealde gewyrht ondweard wigeð.
Forðon sceal onettan, se þe agan wile
lif æt meotude, þenden him leoht ond gæst
1580: somodfæst seon. He his sawle wlite
georne bigonge on godes willan,
ond wær weorðe worda ond dæda,
þeawa ond geþonca, þenden him þeos woruld,
sceadum scriþende, scinan mote,
1585: þæt he ne forleose on þas lænan tid
his dreames blæd ond his dagena rim,
ond his weorces wlite ond wuldres lean,
þætte heofones cyning on þa halgan tid
soðfæst syleð to sigorleanum
1590: þam þe him on gæstum georne hyrað.
þonne heofon ond hel hæleþa bearnum,
fira feorum, fylde weorþeð.
Grundas swelgað godes ondsacan,
lacende leg laðwende men,
1595: þreað þeodsceaþan, ond no þonan læteð
on gefean faran to feorhnere,
ac se bryne bindeð bidfæstne here,
feoð firena bearn. Frecne me þinceð
þæt þas gæstberend giman nellað,
1600: men on mode, þonne man fremmað,
hwæt him se waldend to wrace gesette,
laþum leodum. þonne lif ond deað
sawlum swelgað. Bið susla hus
open ond oðeawed, aðlogum ongean,
1605: ðæt sceolon fyllan firengeorne men
sweartum sawlum. þonne synna to wrace
scyldigra scolu ascyred weorþeð
heane from halgum on hearmcwale.
ðær sceolan þeofas ond þeodsceaþan,
1610: lease ond forlegene, lifes ne wenan,
ond mansworan morþorlean seon,
heard ond heorogrim. þonne hel nimeð
wærleasra weorud, ond hi waldend giefeð
feondum in forwyrd; fa þrowiað
1615: ealdorbealu egeslic. Earm bið se þe wile
firenum gewyrcan, þæt he fah scyle
from his scyppende ascyred weorðan
æt domdæge to deaðe niþer,
under helle cinn in þæt hate fyr,
1620: under liges locan, þær hy leomu ræcað
to bindenne ond to bærnenne
ond to swingenne synna to wite.
ðonne halig gæst helle biluceð,
morþerhusa mæst, þurh meaht godes,
1625: fyres fulle, ond feonda here,
cyninges worde. Se biþ cwealma mæst
deofla ond monna! þæt is dreamleas hus,
ðær ænig ne mæg ower losian
caldan clommum. Hy bræcon cyninges word,
1630: beorht boca bibod; forþon hy abidan sceolon
in sinnehte, sar endeleas,
firendædum fa, forð þrowian,
ða þe her forhogdun heofonrices þrym.
þonne þa gecorenan fore Crist berað
1635: beorhte frætwe. Hyra blæd leofað
æt domdæge, agan dream mid gode
liþes lifes, þæs þe alyfed biþ
haligra gehwam on heofonrice.
ðæt is se eþel þe no geendad weorþeð,
1640: ac þær symle forð synna lease
dream weardiað, dryhten lofiað,
leofne lifes weard, leohte biwundne,
sibbum bisweðede, sorgum biwerede,
dreamum gedyrde, dryhtne gelyfde.
1645: Awo to ealdre engla gemanan
brucað mid blisse, beorhte mid lisse,
freogað folces weard. Fæder ealra geweald
hafað ond healdeð haligra weorud.
ðær is engla song, eadigra blis,
1650: þær is seo dyre dryhtnes onsien
eallum þam gesælgum sunnan leohtra.
ðær is leofra lufu, lif butan endedeaðe,
glæd gumena weorud, gioguð butan ylde,
heofonduguða þrym, hælu butan sare,
1655: ryhtfremmendum ræst butan gewinne,
domeadigra dæg butan þeostrum,
beorht blædes full, blis butan sorgum,
frið freondum bitweon forð butan æfestum,
gesælgum on swegle, sib butan niþe
1660: halgum on gemonge. Nis þær hungor ne þurst,
slæp ne swar leger, ne sunnan bryne,
ne cyle ne cearo, ac þær cyninges giefe
awo brucað eadigra gedryht,
weoruda wlitescynast, wuldres mid dryhten.