The Mologium

Verse Indeterminate Saxon

Crist wæs acennyd, cyninga wuldor,
on midne winter, mære þeoden,
ece ælmihtig, on þy eahteoðan dæg
Hælend gehaten, heofonrices weard.

5

Swa þa sylfan tiid side herigeas,
folc unmæte, habbað foreweard gear,
for þy se kalend us cymeð geþincged
on þam ylcan dæge us to tune,
forma monað; hine folc mycel

10

Ianuarius gerum heton.
And þæs embe fif niht þætte fulwihttiid
eces drihtnes to us cymeð,
þæne twelfta dæg tireadige,
hæleð heaðurofe, hatað on Brytene,

15

in foldan her. Swylce emb feower wucan
þætte Solmonað sigeð to tune
butan twam nihtum, swa hit getealdon geo,
Februarius fær, frode gesiþas,
ealde ægleawe. And þæs embe ane niht

20

þæt we Marian mæssan healdað,
cyninges modor, forþan heo Crist on þam dæge,
bearn wealdendes, brohte to temple.
ðænne þæs emb fif niht þæt afered byð
winter of wicum, and se wigend þa

25

æfter seofentynum swylt þrowade
nihtgerimes, nergendes þegen,
Mathias mære, mine gefræge,
þæs þe lencten on tun geliden hæfde,
werum to wicum. Swylce eac is wide cuð

30

ymb III and twa þeodum gewelhwær
his cyme kalend ceorlum and eorlum
(butan þænne bises geboden weorðe
feorðan geare; þænne he furðor cymeð
ufor anre niht us to tune),

35

hrime gehyrsted hagolscurum færð
geond middangeard Martius reðe,
Hlyda healic. ðænne se halga þæs
emb XI niht æþele scynde
Gregorius in godes wære,

40

breme in Brytene. Swylce Benedictus
embe nigon niht þæs nergend sohte,
heard and higestrang, þæne heriað wel
in gewritum wise, wealdendes þeow
rincas regolfæste. Swylce eac rimcræftige

45

on þa ylcan tiid emniht healdað,
forðan wealdend god worhte æt frymðe
on þy sylfan dæge sunnan and monan.
Hwæt, ymb feower niht fæder onsende,
þæs þe emnihte eorlas healdað,

50

heahengel his, se hælo abead
Marian mycle, þæt heo meotod sceolde
cennan, kyninga betst, swa hit gecyðed wearð
geond middangeard; wæs þæt mære wyrd,
folcum gefræge! Swylce emb feower and þreo

55

nihtgerimes, þætte nergend sent
Aprelis monað, on þam oftust cymð
seo mære tiid mannum to frofre,
drihtnes ærist; þænne dream gerist
wel wide gehwær, swa se witega sang:

60

"þis is se dæg þæne drihten us
wisfæst worhte, wera cneorissum,
eallum eorðwarum eadigum to blisse."
Ne magon we þa tide be getale healdan
dagena rimes, ne drihtnes stige

65

on heofenas up, forþan þe hwearfað aa
wisra gewyrdum, ac sceal wintrum frod
on circule cræfte findan
halige dagas. Sculan we hwæðere gyt
martira gemynd ma areccan,

70

wrecan wordum forð, wisse gesingan,
þæt embe nihgontyne niht and fifum,
þæs þe Eastermonað to us cymeð,
þæt man reliquias ræran onginneð,
halige gehyrste; þæt is healic dæg,

75

bentiid bremu. Swylce in burh raþe
embe siex niht þæs, smicere on gearwum,
wudum and wyrtum cymeð wlitig scriðan
þrymilce on tun, þearfe bringeð
Maius micle geond menigeo gehwær.

80

Swa þi ylcan dæge æþele geferan,
Philippus and Iacob, feorh agefan,
modige magoþegnas for meotudes lufan.
And þæs embe twa niht þætte tæhte god
Elenan eadigre æþelust beama,

85

on þam þrowode þeoden engla
for manna lufan, meotud on galgan
be fæder leafe. Swylce ymb fyrst wucan
butan anre niht þætte yldum bringð
sigelbeorhte dagas sumor to tune,

90

wearme gewyderu. þænne wangas hraðe
blostmum blowað, swylce blis astihð
geond middangeard manigra hada
cwicera cynna, cyninge lof secgað
mænifealdlice, mærne bremað,

95

ælmihtigne. þæs emb eahta and nigon
dogera rimes þætte drihten nam
in oðer leoht Agustinus,
bliðne on breostum, þæs þe he on Brytene her
eaðmode him eorlas funde

100

to godes willan, swa him se gleawa bebead
Gregorius. Ne hyrde ic guman a fyrn
ænigne ær æfre bringan
ofer sealtne mere selran lare,
bisceop bremran. Nu on Brytene rest

105

on Cantwarum cynestole neah,
mynstre mærum. þænne monað bringð
ymb twa and feower tiida lange
ærra Liða us to tune,
Iunius on geard, on þam gim astihð

110

on heofenas up hyhst on geare,
tungla torhtust, and of tille agrynt,
to sete sigeð. Wyle syððan leng
grund behealdan and gangan lator
ofer foldan wang fægerust leohta,

115

woruldgesceafta. þænne wuldres þegn
ymb þreotyne, þeodnes dyrling,
Iohannes in geardagan wearð acenned,
tyn nihtum eac; we þa tiid healdað
on midne sumor mycles on æþelum.

120

Wide is geweorðod, swa þæt wel gerist,
haligra tid geond hæleða bearn,
Petrus and Paulus. Hwæt, þa apostolas,
þeodenholde, þrowedon on Rome
ofer midne sumor, miccle gewisse,

125

furðor fif nihtum, folcbealo þrealic,
mærne martyrdom; hæfdon mænige ær
wundra geworhte geond wærþeoda,
swylce hi æfter þam unrim fremedon
swutelra and gesynra þurh sunu meotudes,

130

ealdorþegnas. þænne ædre cymð
emb twa niht þæs tidlice us
Iulius monað, on þam Iacobus
ymb feower niht feorh gesealde
ond twentigum, trum in breostum,

135

frod and fæstræd folca lareow,
Zebedes afera. And þæs symle scriþ
ymb seofon niht þæs sumere gebrihted
Weodmonað on tun, welhwær bringeð
Agustus yrmenþeodum

140

hlafmæssan dæg. Swa þæs hærfest cymð
ymbe oðer swylc butan anre wanan,
wlitig, wæstmum hladen; wela byð geywed
fægere on foldan. þænne forð gewat
ymb þreo niht þæs þeodne getrywe

145

þurh martyrdom, mære diacon,
Laurentius, hæfð nu lif wiðþan
mid wuldorfæder weorca to leane.
Swylce þæs ymb fif niht fægerust mægða,
wifa wuldor, sohte weroda god

150

for suna sibbe, sigefæstne ham
on neorxnawange; hæfde nergend þa
fægere fostorlean fæmnan forgolden
ece to ealdre. þænne ealling byð
ymb tyn niht þæs tiid geweorðad

155

Bartholomeus in Brytene her,
wyrd welþungen. Swylce eac wide byð
eorlum geypped æþelinges deað
ymb feower niht, se þe fægere iu
mid wætere oferwearp wuldres cynebearn,

160

wiga weorðlice. Be him wealdend cwæð
þæt nan mærra man geond middangeard
betux wife and were wurde acenned.
Ond þæs ymbe þreo niht geond þeoda feala
þætte Haligmonð, heleþum geþinged,

165

fereð to folce, swa hit foregleawe,
ealde uþwitan, æror fundan,
Septembres fær, and þy seofoþan dæg
þæt acenned wearð cwena selost,
drihtnes modor. þænne dagena worn

170

ymbe þreotyne þegn unforcuð,
godspelles gleaw, gast onsende
Matheus his to metodsceafte,
in ecne gefean. þænne ealling cymð
ymb þreo niht þæs þeodum wide

175

emnihtes dæg, ylda bearnum.
Hwæt, we weorðiað wide geond eorðan
heahengles tiid on hærfeste,
Michaheles, swa þæt menigo wat,
fif nihtum ufor þæs þe folcum byð,

180

eorlum geywed emnihtes dæg.
And þæs embe twa niht þæt se teoða monð
on folc fereð, frode geþeahte,
October on tun us to genihte,
Winterfylleð, swa hine wide cigað

185

igbuende Engle and Seaxe,
weras mid wifum. Swylce wigena tiid
ymb twentig þæs twegra healdað
and seofon nihtum samod ætgædere
on anne dæg. We þa æþelingas

190

fyrn gefrunan þæt hy foremære,
Simon and Iudas, symble wæron,
drihtne dyre; forþon hi dom hlutan,
eadigne upweg. And þæs ofstum bringð
embe feower niht, folce genihtsum,

195

Blotmonað on tun, beornum to wiste,
Nouembris, niða bearnum
eadignesse, swa nan oðer na deð
monað maran miltse drihtnes.
And þy ylcan dæge ealra we healdað

200

sancta symbel þara þe sið oððe ær
worhtan in worulde willan drihtnes.
Syþþan wintres dæg wide gangeð
on syx nihtum, sigelbeortne genimð
hærfest mid herige hrimes and snawes,

205

forste gefeterad, be frean hæse,
þæt us wunian ne moton wangas grene,
foldan frætuwe. þæs ymb feower niht
þætte Martinus mære geleorde,
wer womma leas wealdend sohte,

210

upengla weard. þænne embe eahta niht
and feowerum þætte fan gode
besenctun on sægrund sigefæstne wer,
on brime haran, þe iu beorna fela
Clementes oft clypiað to þearfe.

215

And þæs embe seofon niht, sigedrihtne leof,
æþele Andreas up on roderum
his gast ageaf on godes wære,
fus on forðweg. þænne folcum bringð
morgen to mannum monað to tune,

220

Decembris drihta bearnum,
ærra Iula. Swylce emb eahta and twelf
nihtgerimes þætte nergend sylf
þristhydigum Thomase forgeaf
wið earfeðum ece rice,

225

bealdum beornwigan bletsunga his.
þænne emb feower niht þætte fæder engla
his sunu sende on þas sidan gesceaft
folcum to frofre. Nu ge findan magon
haligra tiida þe man healdan sceal,

230

swa bebugeð gebod geond Brytenricu
Sexna kyninges on þas sylfan tiid.